Suçsuz Yere İftiraya Uğramak

Bir kimseye karşı hukuka aykırı bir fiilin haksız yere isnat edilmesi iftira suçudur. İftira suçu işlendiğinde haksız fiil isnat edilen kişi hakkında savcılığın soruşturma açması veya idari yaptırım uygulanması amaçlanır.

İftira atılan kişinin masum olduğu bilinmesine rağmen bir suç isnadı altında bırakılması iftira suçunun oluşmasında etkendir. Ayrıca bir kişinin kimlik bilgilerini kullanmak sureti ile hakkında soruşturma ya da kovuşturma açılmasını engellemeye çalışmak da iftira suçu sebebi ile yargılanmayı gerekli kılar.

Haksız Yere İftiraya Uğramak Cezası

Haksız yere iftiraya uğramak cezası, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır. Fakat iftira suçunu düzenleyen 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda, daha ağır ceza uygulanmasını gerektiren nitelikli haller de düzenleme altına alınmıştır. Şu halde, delil uydurularak ve maddi eser kullanılarak iftira suçu işlenirse ceza, yarı oranda artırılır.

Eğer iftira nedeniyle mağdur KYOK veya beraat kararı verilmişse ve iftira nedeniyle gözaltı ve tutukluluk harici bir başka koruma tedbiri uygulanmışsa ceza, yarı oranda artırılır.

Şayet mağdur gözaltına alınmış veya tutuklanmışsa fail hakkında ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu sebebiyle de cezaya karar verilir. Eğer iftira nedeniyle mağdur hakkında ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet cezasına mahkumiyet söz konusuysa, fail hakkında yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezası söz konusu olur.

Eğer müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası infaz edilmeye başlandı ise yirmi yıldan otuz yıla kadar verilecek cezanın yarı oranda artırılması gerekir. Görüleceği üzere, iftira suçu nedeniyle fail hakkında verilecek ceza miktarı, iftira nedeniyle ne düzeyde mağduriyet yaşandığıyla doğru orantılı olarak farklılık göstermektedir.

İftira Suçu TCK 267

Şekli suçlardan biri olan iftira suçunun ani hareketli olmasının yanı sıra tehlike suçu niteliğine haiz olduğu görülür. Tehlike suçlarından biri olması sebebi ile de suç sonunda bir zarar gelip gelmediğinin önemi bulunmaz.

İftira suçu işlendiğinde mağdurun işlemediği halde hukuka aykırı bir eylemle isnadının gerçekleşmesi söz konusu olur. Koşulların varlığı halinde suç cezalandırılır. Bu durumda da TCK 267 hükümleri uyarınca hareket edilir.

Suçsuz yere iftiraya uğramak TCK 267 hükümleri kapsamında cezalandırılır. Mağdur işlemediği halde hukuka aykırı bir fiille isnat edildiğinde iftira suçunu işleyen kişiye somut olaya göre hapis cezası verilebilir.

İftira suçu basit ya da nitelikli olarak işlenebilen bir suç tipidir. Basit hali ile ve nitelikli hali ile işlenmesi arasında verilen ceza miktarı bakımından farklar vardır. Fail suçu işlerken maddi delil ve eser ürettiği takdirde nitelikli hallerden söz edilebilir. Türk Ceza Kanunu m.267:

“(1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır.

(3) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.

(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; (…)93 hükmolunur.

(6) Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.

(7) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 17/11/2011 tarihli ve E.: 2010/115, K.: 2011/154 sayılı Kararı ile.)

(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar.

(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı, hükümlüden tahsil edilir.”

Suçsuz Yere İftiraya Uğramanın Şartları

Suçsuz yere iftiraya uğramanın şartları oluştuğunda suçtan söz edilebilir. İftira suçu için en önemli koşul haksız yere mağdura hukuka aykırı bir fiil isnadıdır. Fail, mağdurun hukuka aykırı fiili işlemediğini bildiği halde bu fiili ona isnat eder.

Hukuka aykırı fiilin başkasınca işlenip işlenmediğinin bir önemi bulunmaz. Bu noktada önemsenmesi gereken mağdurun hukuka aykırı fiili işlememiş olmasıdır. Ayrıca isnat edilen fiilin kamu makamlarını harekete geçirmeye elverişli olması yeterlidir.

İftira suçunda belirli hareketlerin yapılması suçun işlenmesi bakımından yeterli görülür. Suç, hukuka aykırı fiil kamu makamlarına bildirildiğinde ve kamu makamlarınca haber alındığında tamamlanır.

İftira suçu özel kastla işlenir. Failin amacı mağdura isnat ettiği hukuka aykırı fiil sebebi ile mağdur hakkında soruşturma ya da kovuşturma başlatılmasıdır. Fail, hukuka aykırı bir fiil işlendiğini sanarak şikayette bulunmuş ise suç kastı ortadan kalkar.

Suçsuz Yere İftiraya Uğrama Biçimleri

Suçsuz yere iftiraya uğrama biçimleri; şikayet yolu, ihbar yolu ve basın yayın yolu ile olabilir. Şikayet yolu kullanıldığında ilgili makamlara şikayet yapılmış olmalıdır. Şikayet savcılığa ya da soruşturma yetkisine sahip kolluk kuvvetlerine yapılabilir.

İhbar yolu ile iftira suçu işleneceği zaman ise bir suç ya da kabahat söz konusu olduğunda vatandaşın ilgili adli makamlara veya idari yaptırım yetkisine sahip idari birimlere bu durumu haber vermesi yeterlidir. Vatandaş dilekçe vermek sureti ile dilekçe hakkının uzantısı olarak kabul edilen ihbarı gerçekleştirebilmektedir.

Şikayet ya da ihbar başvurusu sırasında verilen dilekçe imzalanmamış olsa dahi iftira suçuna ilişkin koşullar oluştuğunda suç işlenmiş kabul edilecektir. Basın yolu ile iftira suçunda ise her tür kitle iletişim aracı kullanılabilir. Yazılı, görsel ve işitsel basın araçları kullanılarak işlenebilen basın yolu ile iftira suçu için kamu makamlarının olayı haber alması yeterlidir.

Suçsuz Yere İftira Suçunda Nitelikli Haller

Suçsuz yere iftira nitelikli haller kapsamında da işlenebilir. Suç nitelikli hale geldiği takdirde öngörülen cezada artışa gidilir. Fail, iftira suçunu işlerken maddi delil ve eser üretirse suçu nitelikli hale getirmiş demektir.

Nitelikli iftira suçu ve suçsuz yere iftira suçu için mağdurun işlemediği halde hukuka aykırı bir fiille isnat edilmesi gerekir. Bu durumda faile verilecek ceza suçun nitelikli veya basit hallerinden hangisi söz konusu ise ona göre olur.

TCK 267 Çerçevesinde Suçsuz Yere İftiranın Cezası

İftira suçu basit ve nitelikli olarak işlenebilir. Basit iftira suçu için 1-4 yıl aralığında hapis cezası öngörülür. Nitelikli iftira suçu söz konusu olduğunda ise temel cezada yarı oranda artışa gidilmektedir.

Mağdur kişiye yönelik, aleyhinde işlenen iftira suçundan dolayı hakkında beraat kararı ya da kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilirse mağdur bu süreçte gözaltı ya da tutuklama dışı bir tedbire maruz kalmış ise iftira atana verilen ceza yarı oranda artar.

Mağdur hakkında iftira suçuna istinaden kovuşturmaya yer olmadığına ya da beraat kararına hüküm verilmişse ve bu süreçte mağdur tutuklanmış ya da göz altına alınmış ise iftira atana dolaylı fail sıfatı ile kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna binaen ceza verilir.

Mağdur ağırlaştırılmış müebbet hapis ya da müebbet hapis cezasına çarptırılırsa iftira suçunun faili 20-30 yıl aralığında hapis cezası alır. Süreli hapis cezası verilen mağdura iftira atan fail için verilecek ceza ise mağdurun mahkum edildiği cezanın 2/3’ü kadar hapis cezasıdır. Mahkumun cezasının infazı başladığında faile verilecek ceza yarı oranda artar.

İftiraya maruz kalan mağdurun adli ya da idari bir yaptırıma maruz kalması halinde de iftira atan kişi 3-7 yıl aralığında hapis cezası alır. Başkasına ait kimlik ya da kimlik bilgilerini kullanma suçu için de yukarıda sayılan cezalar geçerlidir.

Şikayet Süresi

Suçsuz yere iftira şikayete tabi değildir. İftira suçunda şikayet şartı aranmaz. Bu nedenle de savcılık olayı haber alır almaz harekete geçme yetkisine sahiptir. Savcılığın harekete geçmesinin ardından soruşturma başlatması söz konusu olur.

Soruşturma kapsamında da olaya dair yeterli suç şüphesi oluşturan delil tespit edilirse iddianame hazırlanır. Savcılık iddia makamı olarak hazırladığı iddianamenin ardından da kamu davasını açmakla görevlidir.

Müştekinin şikayet etme hakkı her zaman geçerlidir. İftira suçu için geçerli olan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Zamanaşımı süresi aşılmadığı müddetçe her zaman iftira suçuna istinaden soruşturma açılabilir.

Zamanaşımı olarak adlandırılan süre kanun koyucunun belirlemiş olduğu zaman aralığında dava açılmaması ya da dava açılmasına rağmen kanuni süresi içinde neticelendirilmemesi halinde devreye girer.

Uzlaşma ve Görevli Mahkeme

Suçsuz yere iftira uzlaşma kapsamında değildir. İftira suçu uzlaşma için uygun olmayan bir suç tipidir. Uzlaşma olarak adlandırılan hukuki uygulama sırasında uzlaştırmacı nezaretinde suçun faili ve mağduru bir araya getirilmektedir.

Uzlaşma müessesesinin geçerli olması bazı koşulların sağlanması halinde mümkün olurken iftira suçu işlendiğinde uzlaşma kurumundan yararlanılamamaktadır. İftira suçu için görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemesidir.

Adli Para Cezası

Suçsuz yere iftira adli para cezası uygulanabilen bir suç tipidir. Adli para cezası uygulandığında bir suç işleyen fail için hapis cezası ile ya da tek başına bu yaptırım uygulanabilmektedir. Koşulların uygun olduğu suç tiplerinde adli para cezasına çevirmeden yararlanılabilir.

İftira suçu koşullar varsa adli para cezası için uygun bir suçtur. İftira suçuna istinaden verilecek hapsi cezasının süresi bakımından adli para cezasına çevrilebilmesi mümkündür.

HAGB ve Erteleme

Suçsuz yere iftira HAGB kararı için uygundur. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilirse sanık hakkında hükmolunan ceza sonuç doğurmayacak biçimde sonlanabilir. Bunun içinse denetim süresi içindeyken sanığın koşulları sağlaması zorunludur.

Sanık denetime tabi olur ve kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getirir. Bu koşulları sağladığında sanık hakkında verilen ceza kararı sonuç doğurmaz ve dava düşer.

İftira suçu erteleme hükümleri açısından da uygundur. Suçsuz yere iftira suçuna istinaden ceza alan failin hapis cezası, erteleme hükümleri kapsamında değerlendirilebilir. Bu hükümler uygulandığında mahkeme sanığın hapis cezasının cezaevinde infazından koşullu olarak vaz geçer. Sanık sosyal yaşamın içindeyken denetime tabi olur ve cezasını burada çeker.

Etkin Pişmanlık

Suçsuz yere iftira etkin pişmanlık hükümleri açısından uygulanabilir özelliklere sahiptir. İftira suçu etkin pişmanlık oldukça kapsamlıdır. İftira suçunda etkin pişmanlık hükümleri uyarınca hareket edileceği zaman aşağıdaki koşullara göre hareket edilir:

• İftira suçunu işleyen fail, mağdur hakkında adli ve idari soruşturma açılmadan önce iftiradan dönerse hakkında hükmolunacak ceza 4/5 oranında iner.
• Mağdur hakkında soruşturma başladıktan sonra ve dava açılmadan önce failin iftiradan dönmesi halinde verilecek ceza 3/4 oranında iner.
• Mağdur hakkında dava açıldıktan sonra ve hüküm verilmeden önce iftiradan dönen faile verilen ceza 2/3 oranında iner.
• Mağdur hakkında hüküm verildikten sonra ve cezanın infazından önce iftirasından dönen faile 1/2 oranında ceza indirimi yapılır.
• Mağdur iftiraya uğradığı için ceza almış ise ve hakkında verilen mahkumiyet hükmünün infazına başlandığında iftirayı atanın iftiradan dönmesi durumunda faile verilen ceza 1/3 oranında azalır.
• Mağdur iftiraya uğraması nedeni ile idari yaptırıma maruz kaldığında ve iftira suçunun faili iftirasından idari yaptırım kararı uygulanmadan önce dönerse 1/2 oranında ceza indirimi alır.
• Mağdura idari yaptırım kararı uygulandıktan sonra iftirasından dönen fail için verilecek ceza ise 1/3 oranında indirilir.

Suçsuz Yere İftira Sebebiyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası

Suçsuz yere iftira suçu sebebi ile mağduriyet oluştuğu takdirde maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir. İftira suçunu işleyen kişiye karşı açılabilen bu dava mağdurun uğrayabileceği maddi kayıpların yanı sıra manevi kayıpların da telafisini amaçlar.

İftira suçu maddi ve manevi tazminat davası açmaya müsait bir suçtur. Bir kimsenin hukuka aykırı bir fiile istinaden malvarlığı değerlerinde oluşan azalma telafi edileceği zaman maddi tazminat davası açılır. Fakat açılacak tazminat talepli hukuk davasında hak ve alacak kaybı yaşanmaması ve ceza davasında arzu edilen sonucun elde edilmesi bakımından uzman ve deneyim sahibi bir ceza avukatı desteği alınması yararlı olacaktır.

Hukuka aykırı eylemler ya da işlemler sebebi ile kişinin yaşayabileceği elem ve kederin, üzüntünün telafisi için manevi tazminat davası açılarak bu zararın giderilmesi hedeflenir. İftira suçundan dolayı mağduriyet yaşayan kimse maddi ve manevi tazminat davası açtığında olayın özelliklerine göre karar verilir.

İftira suçu maddi ve manevi tazminat miktarı belirleneceği zaman ise somut olayın değerlendirilmesi gerekir. Olayın ne tür özellikler taşıdığı ve tarafların ekonomik koşulları bu tür davalar sırasında dikkate alınır. Ayrıca ortaya çıkan zararın büyüklüğüne de bakılması gerekir.

İftira suçu maddi ve manevi tazminat davası görevli mahkeme kanalı ile yargılaması yapılır. Asliye Hukuk Mahkemesi bu tür bir dava açılacağı zaman başvurulması gereken görevli mahkemedir.  Suçsuz yere iftira suçundan zarar gören mağdurun maddi ve manevi tazminat davası için Asliye Hukuk Mahkemesine başvurması gerekirken iftira suçu sebebi ile dava açılacağı zaman Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

İftiraya Uğrayan Ne Yapmalıdır?

İftira suçu takibi şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık olayı haber aldığında soruşturma yetkisini re ‘sen kullanır. Bununla birlikte iftiraya uğrayan kişi hukuki açıdan şikayette bulunabilir. Savcılığa ya da soruşturma yetkisi olan kolluk kuvvetlerine şikayet yapılabilir.

İftira Suçu Nasıl İşlenir?

Bir kimsenin suçsuz olduğu bilinmesine rağmen hukuka aykırı bir fiille isnat edilmesi iftira suçunun işlenmesine yol açar. Şikayet yolu, basın yayın kanalları ile ve ihbar etmek sureti ile iftira suçu işlenebilir.

İftira Suçu Nasıl İspatlanır?

İftira suçunda mağdura hukuka aykırı bir eylem isnat edilir. Bu suçun ispatlanabilmesi için delillere gerek duyulur. Yazılı belgelerin yanı sıra tutanaklar, tanık beyanları gibi deliller suçun ispatına yönelik olarak kullanılabilir.

İftira Suçu Görevli Mahkeme Hangisidir?

İftira suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Bu suç şikayete tabi değildir ve savcılık soruşturma başlatma yetkisine sahiptir.

İftira Suçu Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açılabilir mi?

İftira suçu sebebi ile zarar gören mağdur maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İftira suçu maddi ve manevi tazminat davası Asliye Hukuk Mahkemesine açılır.