İftira Suçu ve Cezası

Bir kimseye isnat edilen hukuka aykırı fiil sebebi ile soruşturma açılması iftira suçunun konusudur. Masum olmasına ve failin bunu bilmesine rağmen bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat edilmiş ise iftira suçu işlenmiş demektir.

İftira suçunda failin mağdurun masum olduğunu bilmesine rağmen isnatta bulunduğu görülür. Belirsiz bir fiil isnat edilmesi halinde iftira suçu oluşmamaktadır. İftira suçu sebebi ile failin amacı mağdur hakkında soruşturma açılması veya idari yaptırım uygulanmasıdır. TCK 267 iftira suçu ile ilgili kanun maddesidir.

İftira suçunun takibi şikayete tabi değildir. Bu sebeple de savcılık makamı olayı haber alır almaz re ’sen soruşturma başlatır. Savcılık yeterli oranda suç şüphesi oluşturacak delil elde ederse kamu davasını açacaktır. İftira suçunda uzlaşma hükümleri de uygulanmamaktadır.

“İftira

Madde 267- (1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır.

(3) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya

tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.

(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; (…)91 hükmolunur.

(6) Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.

(7) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 17/11/2011 tarihli ve E.: 2010/115, K.: 2011/154 sayılı Kararı ile.)

(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar.

(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı, hükümlüden tahsil edilir. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması

Madde 268- (1) İşlediği suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını engellemek amacıyla, başkasına ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanan kimse, iftira suçuna ilişkin hükümlere göre cezalandırılır.92

Etkin pişmanlık

Madde 269- (1) İftira edenin, mağdur hakkında adlî veya idari soruşturma başlamadan önce, iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın beşte dördü indirilir.

(2) Mağdur hakkında kovuşturma başlamadan önce iftiradan dönme halinde, iftira suçundan dolayı verilecek cezanın dörtte üçü indirilir.

(3) Etkin pişmanlığın;

a) Mağdur hakkında hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi,

b) Mağdurun mahkûmiyetinden sonra gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın yarısı,

c) Hükmolunan cezanın infazına başlanması halinde, verilecek cezanın üçte biri, İndirilebilir.

(4) İftiranın konusunu oluşturan münhasıran idari yaptırım uygulanmasını gerektiren fiil dolayısıyla;

a) İdari yaptırıma karar verilmeden önce etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın yarısı,

b) İdari yaptırım uygulandıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın üçte biri, indirilebilir.

(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/31 md.) Basın ve yayın yoluyla yapılan iftiradan dolayı etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilmesi için, bunun aynı yöntemle yayınlanması gerekir.”

İftira Suçu Cezası Nedir?

İftira suçu basit şekilde işlenmiş ise 1-4 yıl aralığında hapis cezası verilebilmektedir. Nitelikli olarak işlenen iftira suçunda ise basit hale kıyasla verilecek temel ceza yarı oranda artar. Mağdur kendisine isnat edilen suçu işlemediği yönünde beraat kararına sahipse ya da hakkında soruşturmaya ve kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karar verildiğinde ve mağdur hakkında hukuka aykırı bu fiil sebebi ile gözaltı kararı ya da tutuklamadan farklı bir tedbir uygulanmışsa faile verilen ceza yarı oranda artar.

Mağdur hakkında beraat kararı ya da kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş ise ve mağdur hukuka aykırı fiile istinaden gözaltına alınmış ya da tutuklanmışsa iftira edene dolaylı fail sıfatı ile kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçuna istinaden ceza verilmektedir.

Mağdura suç isnat edildiğinde ve bu sebeple bir ceza verilmiş ise mağdur ağırlaştırılmış müebbet hapis ya da müebbet hapis cezası aldığında iftira suçunu işleyene verilecek ceza 20 -30 yıl aralığında değişen sürede hapis olur. Süreli hapis cezası verilen mağdura verilen cezanın 2/3’ü oranında ceza iftira suçunu işleyen faile verilir.

İftiraya uğrayan mağdura verilen ceza infaz edilmeye başlanmış ise bu durumda iftira edene verilecek cezanın yarı oranda artışı söz konusu olmaktadır. Mağdur iftiraya uğradığında adli ve idari bir ceza almış ise bu durumda da iftira edenin 3-7 yıl aralığında hapis cezasına çarptırılması söz konusu olmaktadır.

İftira Suçu Unsurları ve Şartları Nelerdir?

İftira suçu unsurları ve şartları bakımından incelendiğinde ani hareketli suçlardan biri olduğu görülmektedir. Şekli bir suç olan iftira suçu tehlike suçu niteliğine haizdir. Suç işlendikten sonra bir zarar olup olmadığının önemi olmamaktadır.

İftira suçunun mağduru aslında hukuka aykırı bir fiil işlememiştir fakat fail, bunu bilmesine rağmen mağdura suç isnadında bulunur. Hukuka aykırı olan fiil mağdura masum olmasına rağmen isnat edilmiş ise iftira suçu oluşmuş demektir.

Oldukça ağır ceza yaptırımlarına neden olabilen iftira suçuna ilişkin soruşturma ve kovuşturmalarda ceza avukatı desteği son derece faydalı sonuçlar verir.

Namusa İftira Atmanın Cezası

İftira suçu ve cezası, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 267’nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

• Yetkili mercilere ihbar veya şikayette bulunmak suretiyle ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bilmesine karşın, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak gayesiyle bir kimseye hukuka aykırılık teşkil eden bir eylem isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
• Eylemin maddi eser ve delillerini uydurmak suretiyle iftirada bulunulması durumunda ise ceza yarı oranda artırılır.
• Yüklenen eylemi işlemediği için hakkında beraat kararı ya da KYOK verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu eylem sebebiyle gözaltına alma ve tutuklama haricinde bir başka koruma tedbiri uygulanmışsa, TCK m.267/1-2 de belirtilen fıkralara göre verilecek ceza yarı oranda artırılır.
• Yüklenen eylemi işlemediği için hakkında beraat kararı ya da KYOK verilmiş olan mağdurun bu fiil dolayısıyla gözaltına alınması yahut tutuklanması durumunda; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna dair düzenlemelere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
• Mağdur eğer ağırlaştırılmış müebbet hapse ya da müebbet hapse mahkum edilmişse, fail hakkında yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına karar verilir.
• Mağdurun mahkum edildiği hapis cezası infaz edilmeye başlandı ise, TCK m.267/5’e göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.

İftira Suçu Sebebi ile Hukuka Aykırı Bir Fiil İsnadı

İftira suçu söz konusu olduğunda şartlardan biri mağdura hukuka aykırı fiil isnadıdır. Fail, hukuka aykırı fiili mağdura isnat ederken bu fiili mağdurun işlemediğini bilmesine rağmen bunu gerçekleştirir.

Hukuka aykırı fiilin bir başkası tarafından işlenmiş olmasının da bir önemi bulunmamaktadır. Bu noktada dikkate alınması gereken konu mağdurun hukuka aykırı fiili işlememiş olmasıdır. Bu suç şekli bir suçtur. Bazı hareketler neticesinde işlenebilen iftira suçunda belirli hareketler söz konusu olur.

Hukuka aykırı fiil isnat edildiğinde ve bu durum kamu makamlarınca haber alındığında iftira suçu da tamamlanmış olmaktadır. İftira suçu özel kastla işlenebilir. Bu suçun oluşumunda iftara atana ait özel bir kastın varlığı gündeme gelir.

İftira suçunda failin amacı mağdura hukuka aykırı bir fiil isnat ederek hakkında soruşturma başlatılmasını sağlamak veya idari yaptırıma maruz kalması için uygun ortam yaratmaktır.

İftira Suçu İşlenme Şekilleri

İftira suçu işlenme şekilleri bakımından şikayet yolu ile iftira ve ihbar yolu ile iftira ve basın yayın yolu ile iftira olarak üçe ayrılmaktadır. Şikayet yolu kullanıldığında ilgili makamlara yapılan şikayetin ardından mağdur gerçekte işlemediği bir suç isnadı altında bırakıldığında iftira suçu oluşur.

Şikayetin yapılacağı ilgili merciler ise jandarma olabileceği gibi savcılık veya soruşturma yetkisine sahip olan polis olabilmektedir. İhbar yolu ile iftira suçunda ise suç ya da kabahat işlenmesi durumunda yetkili makamlara ihbar yapılması söz konusudur. Şikayet eden ya da ihbar başvurusunda bulunan kişi gerçekten bir suç işlendiğini düşünerek hareket etmişse bu durumda iftira suçunun varlığından söz edilememektedir.

Basın yayın araçları kullanılarak da iftira suçu işlenebilir. Her tür kitle iletişim aracı kullanılmak sureti ile görsel, işitsel ve yazılı araçlardan yararlanılarak iftira suçu işlenebilir. Bir kimse basın yayın yolu ile iftira suçu nedeni ile yargılandığında mahkumiyet kararının iftira atılan basın yayın aracının eş değerinde bir araçla yayınlanması gerekir. Buna ilaveten ilan masrafı itiraz suçu sebebi ile hakkında mahkumiyet kararı verilen kişiden alınmaktadır.

İftira Suçunda Nitelikli Haller

Fail, iftira suçunu işlerken maddi delil ve eserleri ürettiğinde suçu nitelikli olarak işlemiş kabul edilir. Nitelikli olarak işlenen bir iftira suçunda verilen cezada artışa gidilir. Suç basit hali ile ve nitelikli hali ile işlendiği takdirde verilecek cezada değişiklik olması kaçınılmazdır.

Bir suçun basit hali ile verilen ceza daha az olurken nitelikli haline verilecek cezada artış söz konusu olacaktır. İftira suçunun nitelikli halinde failin iftira atmanın yanı sıra iftira konusu fiile dair de delil ürettiği görülür.

İftira Suçu Etkin Pişmanlık

Bir suç işleyen fail, ortaya çıkan zararı giderdiğinde ve koşullar varsa hakkında verilen cezada indirime gidilebilir. Failin hukuka aykırı fiili işledikten sonra pişman olması ve ortaya çıkan zararı da tazmin etmesi etkin pişmanlık hükümleri uyarınca gereklidir.

İftira suçunu işleyen faile etkin pişmanlık hükümleri uyarınca ceza indirimi yapılacağı zaman kanunun ayrıntılı bir biçimde düzenlenmesi sebebi ile hukuki destek alınmasının önemi vardır. İftira suçunda etkin pişmanlık hükümleri aşağıdaki şeklide uygulanabilmektedir:

• Adli ve idari soruşturma öncesinde failin iftirasından vaz geçmesi halinde 4/5 oranında ceza indirimi uygulanmaktadır.
• Mağdurla ilgili bir soruşturma başladıktan sonra fakat dava açılmadan önce failin iftirasından vaz geçmesi durumunda ise verilen cezada 3/4 oranında indirim söz konusu olmaktadır.
• İftira suçuna istinaden dava açılmış ise hüküm verilmeden önce iftiradan vaz geçilmesi ise 2/3 oranında ceza indirimine sebep olmaktadır.
• İftira suçuna istinaden yargılama yapılıp hüküm verilmiş ise ama hükmün infazı başlamamış ise iftiradan bu aşamada dönüldüğünde fail 1/2 oranında daha az ceza alır.
• Mahkumiyet hükmü verildikten sonra cezanın infazına başlanmışsa failin iftiradan vaz geçmesi durumunda verilecek cezanın 1/3 oranında azalması söz konusu olmaktadır.
• İdari yaptırım kararına yol açan iftira suçu için faile verilen ceza ise iftira suçu sebebi ile idari yaptırım kararı uygulanmadan iftiradan dönülmesi durumunda 1/2 oranında az olur.
• İdari yaptırım kararı uygulandıktan sonra iftiradan dönülmesi halinde ise fail 1/3 oranında daha az ceza almaktadır.

İftira Suçu Adli Para Cezasına Çevrilme

Adli para cezası tek başına ya da hapis cezası ile uygulanabilen bir yaptırımdır. Bir suç işlendiğinde hapis cezası bazı hallerde adli para cezasına çevrilebilir. Bunun için koşulların olup olmadığına bakılması gerekir. İftira suçu işleyen fail hakkında koşullar varsa verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilmektedir.

İftira Suçu Ceza Ertelemesi

Ceza ertelemesi mahkemece verilen hapis cezasının belirli koşullar yerine getirilmek sureti ile cezaevinde infaz edilmesinden vaz geçilmesidir. Fail cezasını cezaevinde değil sosyal yaşamın içinde ve denetim süresine tabi olmak koşulu ile çeker.

İftira suçunu işleyen faile verilen cezanın ertelenebilmesi mümkündür. Mahkeme erteleme kararı verirken sanığın da genel durumuna göre hareket eder. Sanığın iyi halli olması ve kişisel durumunun koşulları sağlaması halinde, iftira suçunda verilen ceza da 2 yıl ve altında ise erteleme kararı alınabilmektedir.

İftira Suçu ve HAGB

Sanık hakkında hükmolunan cezanın belirli bir denetim süresi içerisinde iken sonuç doğurmaması anlamına gelen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı iftira suçun için verilebilmektedir. Sanık hakkında 2 yıl ve daha az süre ile hapis cezası verilmiş ise ve suç basit hali ile işlendiğinde bu karar verilebilir.

HAGB kararı verildiğinde sanığın denetim süresi içinde iken kasıtlı bir suç işlememesi gerekmektedir. Ayrıca kendisine yüklenen yükümlülükleri de yerine getirmesi beklenir. Bu şartlar sağlandığında ise ceza kararı ortadan kalkar ve dava düşer. İftira suçunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı uygulanabilmektedir.

İftira Suçu ve Uzlaşma

Uzlaşma sağlandığında suçtan mağdur olan ile şüpheli olan bir uzlaşmacı aracılığı ile bir araya getirilir ve anlaşmaları sağlanır. Ceza yargılamasının sonlanmasına imkan tanıyan bu uygulama sayesinde mahkemelerin iş yükü de azaltılmaktadır.

Şartların olması durumunda uzlaşma müessesesi devreye girer ve mahkeme süreci de bu yolla kısalabilir. İftira suçunda uzlaşma kurumundan yararlanılamamaktadır. İftira suçu sebebi ile şikayet geri alınmış olsa dahi bu suç şikayete tabi olmadığından soruşturmaya ve kovuşturmaya devam edilir.

İftira Suçu Maddi ve Manevi Tazminat Davası

İftira suçu işlendiğinde fail, mağdurun hukuka aykırı bir fiil işlemediğini bildiği halde bu fiili işlemiş gibi isnatta bulunur. Mağdur iftiraya maruz kaldığında faile karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

Hukuka aykırı eylem sebebi ile kişinin mal varlığında oluşan zararın giderilmesi için maddi tazminat davası açılır. Kişinin hukuka aykırı fiile bağlı olarak elem ve kedere düşmesi manevi açıdan zarar görmesine yol açar. Manevi tazminat davasının açılması durumunda bu zarar giderilmek istenir.

Mağdur iftira suçu sebebi ile zarara uğradığında toplumdan dışlanabilir, şeref ve haysiyeti zedelenebilmektedir. Bu şartların varlığı durumunda da mağdur manevi zararının tazminini talep edebilmektedir.

İftiraya uğrayan kişinin yaşadığı maddi ve manevi kayıplar sebebi ile maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir. Bu suça istinaden de bir tazminata hükmedileceği zaman olayın ne tür bir özellik taşıdığına bakılmaktadır.

Tazminat miktarı üzerinde etkili olan bir diğer unsur da tarafların mali durumudur. Oluşan zararın büyüklüğüne bağlı olarak da hesaplama yapılmaktadır. İftira suçu işleyen faile karşı maddi ve manevi tazminat davası yöneltilecekse dava açılacak mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

İftira Suçu Şikayete Tabi midir?

İftira suçu işlendiğinde savcılık makamı olayı haber alır almaz soruşturma başlatır. Yeterli suç şüphesi oluşturacak delil varsa savcılık kamu davasını açar. Bu suç takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir.

İftira Suçu Hangi Mahkemede Görülür?

Savcılık makamının re ‘sen soruşturma başlatabildiği iftira suçu şikayet şartı aranmayan bir suç tipidir. İftira suçu işlendiğinde görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi olmaktadır.

İftira Suçu Sebebi ile Maddi ve Manevi Tazminat davası Açılabilir mi?

İftira suçuna maruz kalan mağdur maddi ve manevi açıdan zarar görebilir. Mal varlığında eksilme olabileceği gibi bu suça istinaden üzüntü de yaşayabilir. İftira suçu sebebi ile zarar gören mağdur faile karşı maddi ve manevi tazminat davasını yöneltebilmektedir.