Kovuşturma Nedir?

Kovuşturma, şüpheli ile ilgili yapılan soruşturmanın sonucuna göre düzenlenen iddianamenin mahkemece kabul edilmesi ile başlayan yargılama sürecidir. Kovuşturma, iddianamenin kabulü ile başlar, hükmün kesinleşmesine kadar geçen evreyi de kapsar. Kovuşturma evresinde savcılık tarafından hazırlanan iddianamede yer alan fiil ve fail hakkında yargılama yapılır.

Ceza mahkemelerinin ceza davası ile ilgili yaptığı yargılama faaliyetini tanımlamak üzere kullandığı tek ceza mahkemesi hukuki kavram kovuşturmadır. Savcılık, soruşturma kapsamında topladığı delillerin dava açmak için yeterli boyutta şüphe oluşturmaması ile ilgili yargıya vardıysa kovuşturmaya yer olmadığı kararı alır. Böyle bir durumda iddianame tanzim edilip dava açılamamış olduğu için kovuşturma evresine geçilmesi mümkün değildir. Ancak, savcılık soruşturma sırasında toplanan delillerin yeterli şüphe olarak görürse, bir iddianame düzenleyerek ceza davası açabilir. İddianame mahkeme tarafından kabul edildikten sonra kovuşturma sürecini başlatır.

Kovuşturma Evresinde Duruşma Hazırlıkları

Savcının hazırladığı iddianame ceza mahkemesi tarafından “iddianamenin kabulü kararı” verilmesi ile kabul görür Böylece kovuşturma evresi başlar. İddianamenin kabul görmesi ile birlikte, soruşturma aşamasında şüpheli olarak ifade edilen kişi kovuşturma aşamasında sanık olarak değerlendirilir. İddianame ile ceza davası açılmış olan mahkeme, öncelikle kovuşturma evresinin duruşma hazırlıklarını işleme alır. Duruşma hazırlığına dair işlemler, uygulamada “tensip zaptı” adı verilen tutanakla belirlenir. Mahkeme, iddianamenin kabulü sonrası duruşma gününü belirler. Duruşmada hazır bulunması gereken kişileri mahkemeye çağırır. İddianame çağrı kâğıdı ile beraber tebliğ edildikten sonra sanık duruşmaya çağrılır. Tutuklu olan sanık, cezaevine yazı yazılması ile duruşmada hazır olur.

Yargılamanın durumuna göre tanık ve bilirkişiler çağrı kağıdı ile ya da zorla duruşmaya çağrılır. Toplanması gereken deliller dosyaya getirtilmesi için müzekkereler hazırlanır. Yargılama şekline göre tutuklu ya da tutuksuz yargılanan sanık tanık gösterdiyse, tanıkların dinlenmesi için davetiye çıkarılır. Sanık ve tanıkların ileri sürdüğü diğer savunma delilleri de değerlendirilmek üzere toplanır.

Kovuşturma Aşamasında Duruşma Süreci

Ceza muhakemelerinde kovuşturma aşamasının en önemli özelliği duruşmalı olmasıdır. Duruşma aşamasında taraflar iddia ve savunmada bulunur. Ceza davası ile ilgili bir tartışmanın yürütüldüğü aşama duruşma aşamasıdır.

Duruşma, kural olarak yargılama ile ilgisi bulunsun ya da bulunmasın tüm yurttaşların katılımına açık olarak yapılır. Kamu güvenliği tehdidine karşın ya da genel ahlâka göre gerekli görülen hallerde, duruşmanın bir kısmının ya da tamamının kapalı yapılmasına mahkeme tarafından karar verilebilir. Sanığın on sekiz yaşını doldurmamış olması halinde duruşma kapalı olarak yürütülür. Aynı şekilde hüküm de kapalı duruşmada açıklanır.

Duruşma esnasında hükme katılacak hâkimler ve Cumhuriyet savcısı hazır bulunur. Aynı zamanda zabıt kâtibinin ve Kanunun zorunlu avukatlığı kabul ettiği hâllerde avukatın hazır bulunması şartı aranır.

Sanık ve avukatın mahkemede olup olmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri belirlendikten sonra duruşma aşamasına geçilir. Sanık, duruşmada bağsız olarak hazır olur. Mahkeme başkanı ya da hâkim, duruşmanın başladığını ve iddianamenin kabulü kararını okur ve açıklama yapar. Tanıklar mahkemenin bu aşamasında duruşma salonundan dışarı çıkarılır.

Duruşmada öncelik sanığın açık kimliğinin saptanmasıdır. Sonrasında sanığın kişisel ve ekonomik durumu ilgili kendisinden bilgiler alınır. İddianame ya da iddianame yerine geçerli olan belgede bulunan suçlamanın dayanağını oluşturan eylemler ve deliller ile suçlamaya dair hukuki nitelendirme açıklanır.

Sanığa dair yapılan suçlama ile ilgili açıklamada bulunmamasının kanunî hakkı olduğu ve maddede belirtilen diğer hakları da açıklanır. Sanık açıklama yapmak için hazır olduğunu bildirirse, usulüne göre sorgu yapılabilir. Sanığın sorgusu sonrası delillerin ortaya konularak tartışma aşamasına geçilir.

Kovuşturma Evresinde Hüküm Nedir?

Delillerin tartışılması sonrası, mahkeme tarafından duruşma evresinin hüküm verme aşamasına geçtiği taraflara iletilir. Savcılık, esas hakkında gerekli değerlendirmeleri yapar. Yargılama konusu suç ve fail hakkında son görüşlerin söylenmesidir. Savcılık makamının son görüşünü açıklamasının ardından savunma tarafına esas hakkında savunma yapma imkanı verilir. 

Esas ile ilgili yapılan savunma ardından hüküm verilmeden önce son söz sanığa verilir. Sanığın son sözlerini söylemesinin ardından ise mahkeme heyeti hüküm vermek için müzakere yapar. Ceza mahkemesi müzakere sonrası ceza davası ile ilgili hükmünü verir. Ceza mahkemesi, yargılama sonunda; mahkumiyet kararı, beraat kararı, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, güvenlik tedbirine hükmedilmesi kararı, davanın reddi kararı ya da davanın düşmesi karar verebilir.

Kovuşturmada Görevli Ceza Mahkemeleri Hangileridir?

Soruşturmada savcılık, kovuşturma evresini ise ceza mahkemeleri görevlidir. Kovuşturma evresinde görevli ceza mahkemeleri ise şu şekildedir.

• Ağır ceza mahkemesi 
• Asliye ceza mahkemesi
• Çocuk mahkemesi
• Çocuk ağır ceza mahkemesi
• Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi
• İcra ceza mahkemesi

Kovuşturma süreci oldukça önemli işlemlerin yürütüldüğü bir aşamadır. Bu aşamada uzman bir ceza avukatı ile süreç yönetilmelidir.

Kovuşturma ile Soruşturma Arasındaki Farklar Nelerdir?

Soruşturma, suç şüphesiyle yargılanan kişi ile ilgili Cumhuriyet savcısının gizli ya da açık şekilde yaptığı araştırmalara verilen hukuki kavramın adıdır. Kovuşturma ise savcının yaptığı soruşturma sonucuna göre iddianame hazırlıklarının ve yargılamanın başlamasını talep etmesi işlemi için kullanılan hukuki kavramdır. Savcının hazırladığı iddianame mahkeme tarafından kabul görürse, kovuşturma ve kişinin yargılama süreci başlatılır.

Sıkça Sorulan Sorular

Kovuşturma ne zaman sonlanır?

Kovuşturma davanın görüldüğü mahkeme tarafından şüpheli durumda olan kişi hakkında hükmün verilmesi ile sonlanır.

Kovuşturma nedir?

Soruşturma sonucuna göre şüpheli hakkında önemli delillerin bulunması ve iddianamenin hazırlanması ile mahkemeye sunulması kovuşturma olarak adlandırılır.

Kovuşturmayı kim yapar?

Kovuşturma ceza mahkemeleri tarafından yapılır.

Kovuşturma sicile işler mi?

Şüpheli hakkında yapılan soruşturmanın sonucuna göre kovuşturmaya gerek görülmezse yapılan inceleme kişinin sicile işlemez. Ancak, kovuşturma kararı verilmesi halinde mahkeme görüleceği için hüküm kişinin siciline işler.

Kovuşturmada avukat şart mı?

Kovuşturma sürecinde ceza hukuku avukatı ile sürecin takip edilmesi gerekir.