Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) CMK 231

Ceza kanunları bazı durumlarda suçu işleyen sanığa karşı suçun ve buna bağlı Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) yönünde kararlar verebilir. Bunu oluşturan yasa ise Ceza Muhakemesi Kanununun 231. Maddesinde yer alan esaslara göre düzenlenmiştir. Şayet suçu işleyen kişiye verilen ceza 2 yıl ya da bundan daha az ise ya da adli olarak bir para cezası söz konusu ise ve suça dahil olan unsurlar 231.maddedeki koşulları sağlıyorsa mahkeme hüküm açıklanmasında kararı 5 yıl süreye tabi tutacak şekilde geriye bırakabilir. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir ?(HAGB)

Mahkemeler bazı durumlarda sanık için verdiği hükmü ertelemeye tabi tutarak bu süreçte kişiye adeta ikinci bir şans tanırlar. CMK 231.madde esaslarına dayanan bu kararlarda sanık mahkemenin kendisine tabi tuttuğu denetim sürecine girer. Şayet işlenilen suç bu zaman zarfında herhangi bir olumsuz sonuç doğurmaz ya da şahıs mahkemenin kendisi adına verdiği tüm sorumluluklara uygun davranır ve bilinçli bir şekilde suç işlemez ise hakkında verilen ceza kararı ortadan kalkar ve dava düşer. Tüm bunların yer aldığı sanığa has cezanın bireysel bir şekilde yürütülmesine ise Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması denir. 

 Hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının diğer erteleme kararlarından ayrıldığı nokta ise HAGB’da mahkeme herhangi bir hüküm vermez. Bu nedenle hukuki olarak bir sonuç da ortaya çıkmamış olur. Neticede kararı verilecek olan suç, bir karara bağlanmayarak açıklaması geriye bırakılmıştır. Harici olaraksa mahkemenin takdirini kullandığı erteleme kararlarında hukuki olarak farklı sonuçlar ortaya çıkar. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Neyi Amaçlar? 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve buna bağlı olarak kararın ertelenmesinde temel amaç, sanığa suç işlemesine rağmen tekrardan işlememesi adına verilen bir şanstır. Bir nevi kendini düzeltmede denilebilir. HAGB verildikten sonra sanık gerek iş gerekse özel yaşantısına hiçbir kısıtlamaya maruz kalmadan devam eder. Özetlemek gerekirse ceza muhakemesi kanunları bu 5 yıllık süreç içerisinde sanığa hayatında özgürlük tanıyarak esneklik gösterir ve cezasını da koşullara bağlı kalmak kaydıyla tabirane deyişle askıya alır. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları Nelerdir?(HAGB)

Sanık hakkında verilecek kararda  hükmün açıklanmasının geri bırakılması için bazı şartlar bulunması gerekir. Bunun içinde davada yer alan hakim, CMK 231.maddede yer alan şartlara bakarak sanık için hükmü geriye dönük karara bağlama yetkisine sahip olabilir.  Aksi halde bu yetkiden münezzeh olur. Bununla ilgili HAGB kararı ise aşağıdaki durumlarda verilir.

• Sanığa istinat edilen suç ve yargı kararı sonrası 2 yıl ve daha az süreli hapis ya da adli para cezasına tabi tutulduğu takdirde.
• Hakimin sanığa dair belirlediği cezada herhangi bir indirim hali bulunuyorsa indirime tabi olarak 2 ve daha az süreli hapis ve adli para cezası uygulanabilir. Bu noktada para cezasına dair herhangi bir üst sınır bulunmazken, hapis cezasında üst sınır bulunur. 
• Sanık daha önceden kasıtlı bir suçtan yargılanmışsa bu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması noktasında karar verilmesini engeller. Burada önemli olan ise ilk olarak işlediği kasıtlı suçun mahkeme tarafından bir karara bağlanmış olmasıdır. Şayet bu karar sanık aleyhinde ise HAGB devreye girmez.  Ancak ilk suçta bir karar bağlılığı henüz ortaya çıkmamışsa bu karara bağlı olarak süreç yürütülür. Taksirli suçlar ise hükümle alakalı geriye dönük karar vermede herhangi bir sorun oluşturmaz. 
• Sanık;  kişilik özellikleri, duruşma esnasında gösterdiği davranış biçimlerine göre de hakim tarafından suç işlemeyeceğine dair bir kanaate varıldığında HAGB devreye girer. 
• Suça konu olan kişi ya da kamusal alandaki maddi ve manevi zarar sanık tarafından tamamıyla iade edilir ve hiç suç işlenmemiş gibi bir durum oluşursa ve tüm bunlarla sanığa da HAGB konusunda rızası alınarak geriye dönük olacak şekilde hüküm erteleme kararı alınabilir. 

Hükmün Açıklanması ve Geri Bırakılmasını Engelleyen Suçlar Nelerdir? 

Hükmün açıklanması bazı durumlarda geriye dönük şekilde bırakılamaz. Sanığın işlediği suç nispetinde düzenlenen bazı kanunlara bakılarak Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması mümkün olmayan suçlar ise şunlardır;

• Karşılığı olmayan çek verme
• İmar açısından oluşan kirlilik ve buna bağlı suçlardan yargılanma
• Sanığın disiplin unsuru gerektiren nafaka, herhangi bir taahhüde bağlı olaraksa taahhüdü yerine getirmemesi durumlarında
• Disiplin Mahkemelerinin 477 sayı 63/2 maddesinde belirtilen esaslara giren tüm suçlarda 

Dipnot: Disipline konu olan suç ,26 Şubat 2008 tarihinden önce işlendiyse HAGB kararı uygulanabilir. 

• Anayasamızda koruma altında bulunan 174.maddede yer alan inkılap kanununa tabii olan tüm suçlar. 
• TMK kapsamında bulunan propaganda, örgüte üyelik ve yardım yataklık etme gibi suçlarda sanıklar gerekli koşulları sağladığı takdirde yine HAGB uygulanabilir. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Hangi Durumlarda Verilir ? 

Şayet sanık, Hagb kararı okunur ise duruşmada yer almasa dahi 7 günlük süreçte itiraz etme hakkına sahiptir.  Bu zaman zarfında herhangi bir itiraz söz konusu olmazsa kararda kesinleşerek uygulamaya konulur.  Yine itiraz gerekli şekilde yasaya uygun yapılsa dahi reddedilirse uygulanmasına devam edilir. 

• Uygulamaya geçen karar sonrası sanık 5 yıl sürecek denetim sürecinden geçer. Denetimli süreçte sanık kendisine istinat edilen suç haricinde farklı bir suç işler ise bunun üzerinden Hagb kararı verilmesi mümkün olmaz. Bunun yanında ikinci işlediği suç üzerinden herhangi bir mahkumiyet kararı çıkar ve kesinlikle kazanır ise ilk suçtan hakkında verilen Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı da bozulmuş olur. 
• 5 yıllık denetim sürecinde kasti olarak bir suç işlenmez ve oluşmaz ise sanık hakkında davanın düşmesi hakkında karara varılır. Düşme kararının ardınsa yine istinaf mahkemesine başvuru yapılabilir.  

Daha fazla bilgi almak için ceza avukatı Görkem Demircan ile iletişime geçebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Adlı Sicilde Görünür mü? 

Her ne kadar bir suç unsuru oluştursa da sanığın denetimli bir süreçten geçmesi ve kanunların verdiği haklar dolayısıyla Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı Adli Sicilde görünmez. Çünkü bu bir mahkumiyet kararı değil sanığı affetmeye yönelik bir zamanı kapsar. Böylelikle sabıkaya işlenmemiş olur. Ancak bu karar adli sicilde görülmese de HAGB’a ait bir sistemde saklı tutulur. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması E Devlet’te Görünür Mü? 

Ortada bir hüküm ya da bağlayıcı bir karar olmadığı için tıpkı adli sicil kaydında olduğu gibi Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının E Devlette görülmesi de söz konusu olamaz.