Hakaret Suçu ve Cezası

Şerefe karşı işlenen suçlar arasında hakaret suçu bulunur. Bu suç iki farklı biçimde işlenebilmektedir. Türk Ceza Kanunu 125-131 maddeleri arasında düzenlenen hakaret suçu onur kırıcı, küçük düşürücü söz ve davranışlar sergilemek sureti ile işlenir. Bu suç kasti olarak işlenebilme özelliğine de sahiptir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.125:

“(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…)49 veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

1. a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
2. b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından,

değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

1. c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”

Hakaret suçu işlendiğinde kişinin saygınlığı zarar görür. Söz ya da davranışlarla işlenebilen bu suç, belli bir olaya atıfta bulunmak sureti ile de gerçekleşebilir. Mağdurun bizzat huzurunda ya da onun dikkate alacağı görsel ve yazılı araçlarla da işlenebilmektedir. Gıyabında hakaret suçu işlenmesi durumunda en az üç kişi vasıtası ile işlenmiş olması gerekir.

Hakaret Suçu İşlenme Biçimleri

Hakaret suçu işlenme biçimleri bakımından farklı yollar bulunur. Bu suç işlendiğinde kişinin şeref ve saygınlığı zarar görmektedir. Farklı şekillerde işlenebilen hakaret suçunun oluşması aşağıdaki biçimlerde olabilir:

• Bir kimseye karşı somut olgu ve fiillerin isnadı durumunda onur, şeref ve saygınlığı zedelendiğinde hakaret suçu oluşur.
• Bir kimsenin sövülmesi onur, şeref ve saygınlığına saldırı biçiminde gerçekleştiğinde de hakaret suçundan söz edilebilir.
• Mağdurun yokluğunda işlenebilen bu suç internet ve sosyal medya kanalları kullanılarak da işlenebilir. Hakaret suçunun mağduru yaşayan gerçek kişidir. Kadın ya da erkek fark etmeksizin herkese karşı hakaret suçu işlenebilir.
• Hakaret suçunun faili herkes olabilir. Suçun oluşması yönünde gerekli davranışları sergileyen kadın ya da erkek herhangi biri bu suçu işleyebilir. Hakaret suçu nitelikli olarak da işlenebilen bir suç tipidir.
• Bir kimsenin şerefi, onur ve saygınlığı somut , sözlü ya da yazılı eylemler sebebi ile zedelendiğinde hakaret suçu oluşmuş olur. Suç basit veya nitelikli olarak işlendiği takdirde de farklı cezalar uygulanır.

Hakaret Suçuna Sebebiyet Veren Bazı Sözler

Hakaret suçu işlendiğinde bir takım söz ve davranışlar kullanılabilir. Kanunda hangi sözlerin hakaret suçuna sebep olduğu tek tek açıklanmaz. Kişinin şerefi, onur ve haysiyeti bu suç sebebi ile zarar gördüğünde hakaret suçundan dolayı fail ceza alır.

Somut bir fiil ya da olgunun isnadı ya da sövme yolu ile bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırı olduğunda hakaret suçu oluşur. Hakaret suçunu oluşturabilen bazı kelimeler aşağıdaki gibidir:

• Şerefsiz kelimesinin kullanılması,
• Haysiyetsiz kelimesi,
• Aptal, salak gibi ifadeler,
• Hayvan, alçak, yavşak gibi ifadeler,
• Pislik, fahişe, hırsız, sahtekar, rüşvetçi gibi kelimeler,
• Bazı hayvanların isimleri ile kişiye hitap edilmesi suça vücut verir(Eşek, köpek, öküz, katır vb.).

Somut olgu isnad edildiği takdirde bu olgu kişinin psikolojik ya da fiziksel özelliğine vurgu yapıyor ise hakaret suçu oluşur. Hakaret suçu sözle ya da yazılı, görüntülü olarak da işlenebilir. Hakaret suçunu kaba ya da nezakete aykırı sözler oluşturmamaktadır.

Buna ilaveten beddua niteliğine haiz olan sözler de hakaret suçunu oluşturmaz. Kamuoyunun yakından tanıdığı kişilere karşı yapılacak eleştiriler diğer kişilere yapılan eleştirilerden daha ağır nitelikte olabilmektedir.

Mağdurun Yokluğunda Hakaret Suçu İşlenmesi

Hakaret suçu mağdurun yüzüne karşı işlenebileceği gibi yokluğunda da işlenebilir. Mağdurun gıyabında işlenen hakaret suçu oluştuğunda mağdurun yokluğunda en az 3 kişinin hakaret içerikli söz ve davranışları öğrenmesi gerekir.

Mağdurun kendisi bu üç kişiye dahil olmaz. Üç kişi aynı yerde olmak zorunda da değildir. Üç kişinin hakareti öğrenmesi suçun oluşması bakımından yeterli görülür. Mağdur hakaret suçunun işlendiği yerde değilse mağdurun gıyabında hakaret suçu işlenmiş olur.

Bu suçun işlenmesi sırasında failin kasıtlı olarak hareket etmesi gerekir. Mağdurun yokluğunda hakaret suçunda üç kişinin hakareti bizzat anlaması gerekir. Fail, suçu işlerken üç kişiyi tanımak zorunda değildir.

İletişim Araçları ile Hakaret Suçu İşlenmesi

İletişim araçları ile hakaret suçu için mağdurun gıyabında ya da bizzat huzurunda hakaret içerikli iletiler gerçekleşmiş olabilir. Ceza verilirken suçun işlenme biçimine göre hareket edilmektedir. Fail, iletiyi gönderirken mağduru hedeflemeli ya da mağdurun eylemi öğrenmesini istemelidir.

Fail, mesaj göndermek yolu ile suçu işlediğinde mesaj bir başkasına gönderilmiş ve mesaj başka kişilerce öğrenilmiş ise huzurda hakaret suçundan söz edilemez. Mesajın en az üç kişiye gönderilmesi durumunda mağdurun yokluğunda hakaret suçundan söz edilmesi gerekir.

İletişim araçları kullanılarak işlenen hakaret suçu için hapis cezası veya adli para cezası uygulanır. Bu durumda 3 ay-2 yıl aralığında hapis veya adli para cezası öngörülmektedir. İletişim yolu ile hakaret suçu için birçok araç kullanılabilir. Bunlara verilebilecek örneklerden bazıları aşağıdaki gibidir:

• Telefon,
• E-posta,
• WhatsApp,
• SMS,
• Sosyal medya kanalları.

Hakaret suçu mağdurun bulunduğu ortamda direkt yüzüne karşı işlendiğinde mağdurun bunu doğrudan öğrenme imkanı bulunur. Suç işlenirken mutlaka fail ve mağdur yüz yüze olmak zorunda değildir.

Failin hakareti mağdur tarafından doğrudan algılandığı takdirde suç işlenmiş olur. İleti yolu ile yapılmış olan hakaret ise kanun koyucu tarafından huzurda işlenen hakaret biçiminde değerlendirilmektedir.

İleti yolu ile işlenen hakaret suçunda sesli, görüntülü ya da yazılı biçimde eylem gerçekleşebilir. Mağdur ileti yolu ile hedef alındığı takdirde huzurda hakaret suçu hükümleri uyarınca ceza verilmektedir.

İletinin başka bir kimseye gönderilmesi ve mağdur tarafından da tesadüfi şekilde öğrenilmesi halinde ise huzurda hakaret suçundan söz edilemez. Fail, ileti yolu ile hakaret suçunu işlediğinde kullanılan vasıtalar mağduru hedef almış ise ve fail bunu kasıtlı biçimde yaptığında huzurda hakaret suçu oluşur.

İnternet Kanalı ile Hakaret Suçu

İletişim araçları günümüzde sıklıkla kullanılmaktadır. Birçok iletişim aracının olması ve bunlardan internetin en yaygın şekilde kullanılması internet üzerinden hakaret suçunun işlenmesini kolaylaştırmaktadır.

İnternet kanalı ile işlenen hakaret suçu kolay ispatlanabilir olması ile de dikkat çeker. Sosyal medya araçları üzerinden doğrudan mağdurun hedef alınarak hakaret suçu işlenmesi durumunda yasa tarafından bu eylem cezalandırılır.

İnternet üzerinden işlenen hakaret suçunda suçun özelliği dikkate alınarak ceza verilmektedir. Bu tür bir suç işlenmesi halinde ceza avukatı aracılığı ile hukuki destek alınması hak kayıplarının engellenmesi bakımından dikkate alınması gerekenler arasındadır.

Haksız Bir Fiile Tepki Olarak İşlenen Hakaret Suçu

Hakaret suçu haksız bir fiile tepki olarak işlendiğinde ceza indirimi uygulanabileceği gibi ceza verilmeyebilir. Haksız tahrik söz konusu olduğunda genel bir ceza indiriminden söz edilmelidir. Bu durumda ise faile, verilecek ceza ya indirilecektir ya da ceza verilmeyecektir.

• Haksız bir fiile tepki olarak işlenen hakaret suçunda ceza indirimi 1/3 oranında olabilir.
• Kasten yaralama suçuna tepki biçiminde işlenen hakaret suçu için ceza verilmez.
• Türk Ceza Kanunu 29. Madde kapsamında haksız fiil bir hiddet ya da şiddetli eleme yol açtığı takdirde ve fail bu duyguların tesiri altında hakaret suçunu işlerse 1/3 oranında ceza indirimine gidilebilmektedir.
• Özel haksız tahrik koşulları oluştuğu takdirde ise failin cezasında indirim yapılabilir ya da ceza verilmeyebilir.

Kanun koyucu somut olayın özelliğine göre bu düzenlemeyi yaparken hakaret suçu ani bir öfke ile haksız fiile karşı işlendiği takdirde uygulama geçerli olur. Olayın üzerinden bir süre geçmesinin ardından işlenen hakaret suçu için bu düzenleme geçerli olmamaktadır.

Haksız fiil olarak tanımlanan eylemler ise hukuka uymamalıdır. Fiilin hukuka aykırı olması yeterlidir. Mutlaka suç olmasına gerek yoktur. Bu kanun kapsamında failin maruz kalacağı haksız fiilin kasten yaralama ya da hakaret olmaması gerekir. Haksız fiil hakaretle nedensellik bağına sahip olmalıdır.

Kasten yaralama, şantaj veya tehdit gibi haksız fiillere karşı işlenen hakaret suçu için ceza verilmeyebilir.

Hakaret Suçu ve Mağdur

Hakaret suçu işlendiğinde mağdurun belli olması gerekir. Mağdurun kim olduğunun belirlenemediği hallerde ise faile ceza verilmeyebilir. Hakaret suçunun niteliği ve mağdurun şahsına yönelik olduğu konusunda şüphe yoksa mağdurun kim olduğu belli sayılacağı gibi hakaret de açıklanmış olur.

Hakaret suçu için geçerli olan bir diğer durum suçun oluşmasında mağdurun belirli ya da belirlenebilir olması koşulu aranmasıdır.

Hakaret Suçu Cezası

Hakaret suçu cezası suçun basit veya nitelikli olarak işlenmesi doğrultusunda belirlenir. Basit hali ile işlenen suç için 3 aydan 2 yıla kadar değişen sürelerde hapis cezası verilebilir. Bu suç için hapis cezası ya da adli para cezası uygulanabilmektedir.

Hapis cezası ve adli para cezası birlikte verilmez. Nitelikli olarak işlenmiş hakaret suçu için verilen ceza 1/6 oranında artar. Hakaret suçu işlenirken aleni biçimde olması için belirsiz sayıda kişi tarafından görülme ya da duyulma olması gerekir.

Basit Hakaret Suçu TCK 125/1

Basit hakaret suçu TCK 125/1 kapsamında cezalandırılmaktadır. Basit şekilde işlenmiş bir suç için öngörülen ceza 3 ay -2 yıl aralığında hapis cezası veya adli para cezası olabilir. Mağdurun yüzüne karşı işlenmiş basit hakaret suçu için mağdurun şeref, onur ve saygınlığını rencide edebilecek özellikte bir fiil ya da olgu isnadı gerekir. Sövme için de aynı hükümler geçerli olur.

Mağdurun gıyabında gerçekleşen basit hakaret suçu için hakareti en az üç kişinin öğrenmesine bakılır. Ceza verilirken hapis cezası veya adli para cezasına hükmolunur. Her iki ceza aynı anda uygulanmaz.

Nitelikli Hakaret Suçu TCK 125/3

Nitelikli hakaret suçu için verilen ceza basit hakaret suçundan farklıdır. Nitelikli şekilde işlenen suçlar basit haline kıyasla daha fazla cezaya konu olmaktadır. Bu sebeple nitelikli hakaret suçu 1-2 yıl aralığında hapis cezası ile cezalandırılır.

Nitelikli hakaret suçu kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile işlendiğinde verilen ceza artar.

Siyasi, dini, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerin açıklanması, yaymaya çalışılması, dinin emir ve yasaklarına uygun davranılması durumunda işlenen hakaret suçu nitelikli halden ceza alır.

Mensup olunan dinin kutsal değerlerinden yola çıkılarak hakaret suçu işlendiğinde nitelikli haller söz konusu olur.

Kamu görevlisine görevi sebebi ile işlenen hakaret suçu için verilen ceza nitelikli haller kapsamında yarı oranda artar. Buna ilaveten kamu ya da özel sağlık kuruluşlarında çalışan sağlık personeline karşı işlenmiş olan hakaret suçu görevleri nedeni ile olduğunda da verilen cezada yarı oranda artışa gidilmektedir.

Alenen Hakaret Suçu ve Cezası

Alenen hakaret suçu işlendiği takdirde cezada artış söz konusu olmaktadır. Bu durumda öngörülen ceza 1/6 oranında artar. Aleniyet gerçekleştiğinde yalnızca olay yerinde başkalarının olması koşulu aranmaz.

Belirlenemeyen sayıda kişi tarafından hakaretin duyulma, görülme ya da algılanabilme ihtimali varsa suç aleni şekilde işlenmiş kabul edilir. Herkese açık yerlerde ve sınırlama olmadan fiilin gerçekleşmesi gerekir.

Kurul Şeklinde Çalışan Kamu Görevlilerine Hakaret Suçu

Kamu görevlileri kurul halinde çalışırken hakaret suçu işlendiğinde ve görevleri sebebi ile bu suçun gerçekleşmesi durumunda suç kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş kabul edilir. Suçun kurul halinde çalışan kamu görevlilerine karşı işlenmesi zincirleme suç hükümlerini de devreye sokar.

Zincirleme suç hükümleri uyarınca da ceza miktarı artar. Bu durumda verilecek ceza 1/4’ten 3/4’e kadar artabilir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu TCK 299

Türk Ceza Kanunu 299 uyarınca Cumhurbaşkanına karşı işlenen hakaret suçu için verilecek cezalar belirlenir. Cumhurbaşkanının toplum açısından taşıdığı duygu ve düşüncelerin sarsılması ve bunun hakaret içeren fiil ve sıfatlarla yapılması durumunda ceza verilir. TCK m.299:

“(1) Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/35 md.) Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.

(3) Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.”

Bu suçta korunan hukuki değer Cumhurbaşkanının şerefidir. Cumhurbaşkanına hakaret suçu işlenmesi durumunda kovuşturmayı Adalet Bakanlığı yapmaktadır. Bu tür bir suç işlendiğinde verilecek ceza 1-4 yıl aralığında hapis cezası olabilir.

Cumhurbaşkanına hakaret suçu alenen işlendiğinde öngörülen cezada artışa gidilir. Bu durumda ise 1/6 nispetinde bir ceza artışı söz konusu olmaktadır. Cumhurbaşkanına hakaret suçu için verilecek ceza koşullar varsa ertelenebilir ya da HAGB kararı verilebilir. Buna ilaveten cezanın adli para cezasına çevrilmesi de mümkündür. Cumhurbaşkanına hakaret suçunda şikayet şartı aranmaz zira suçun mağduru kamu olarak değerlendirilir.

Karşılıklı Hakaret Suçu ve Cezası

Hakaret suçu karşılıklı olarak işlendiğinde TCK 129/3 uyarınca cezalandırılır. İki kişi tarafından karşılıklı biçimde işlendiği takdirde karşılıklı hakaret suçu ortaya çıkar. Karşılıklı hakaret suçu aynı zaman aralığında işlenmek zorunda değildir.

Karşılıklı hakaret suçu cezası verilirken taraflardan biri için ceza uygulanabileceği gibi ceza miktarı 1/3 oranında indirilebilir. Buna ilaveten mahkeme her iki tarafa ceza vermeyebilir.

Hakaret Suçu Özellikleri

Hakaret suçu takibi şikayet bağlı suçlar arasında yer alır. Takibi şikayete bağlı olan suçlarda şikayetin gerçekleşmesinin ardından savcılık soruşturma başlatmaktadır. Savcılık ceza davası niteliğine haiz olan suçlarda şikayete bağlı bir suç için şikayetin ardından soruşturma başlatır.

Takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda ise olayı haber aldığında savcılığın re ’sen soruşturma başlatma yetkisi vardır. Hakaret suçunun takibi şikayete bağlı olmadığından şikayet gerçekleştiğinde savcılık olayı araştırır.

Yeterli delil toplandığı takdirde ise iddianame hazırlayan savcılık kamu davası açar. Hakaret suçu kamu görevlisine karşı işlendiğinde şikayet koşulu aranmamaktadır. Kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile işlenen hakaret suçu savcılığın re ‘sen soruşturabileceği nitelikte olur. Bundaki amaç kamu yönetiminin itibarının korunmak sureti ile zarar görmesinin engellenmesidir.

Suçun mağdurunun hakareti öğrendikten sonra 6 ay içinde şikayet hakkını kullanması gerekir. Şikayet hakkı en fazla dava zamanaşımına kadar olan süre içinde kullanılmak zorundadır. Akis durumda şikayet hakkı ortadan kalkar.

Soruşturulması ve kavuşturulması hususunun takibi şikayete bağlı olduğu suçlarda uzlaştırma hükümleri uygulanırken takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda bu durum geçerli olmaz. Takibi konusunda şikayet şartı aranan suçlar için savcılık kamu davası açmış ise bu dava sonuçlanana kadar devam eder. Savcılık da davanın iddia makamı sıfatı ile takipçisi olur.

Kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile işlenen hakaret suçu için uzlaştırma prosedürleri geçerli değildir. Ayrıca Cumhurbaşkanına hakaret suçu için de şikayet koşulu aranmadığından uzlaştırma prosedürleri uygulanmamaktadır.

Hakaret suçu ile ilgili olarak korunan hukuki değer sosyal saygınlığın yanı sıra kişinin şerefidir. Kişinin haysiyeti, şeref ve saygınlığı, toplum nezdindeki itibarı suçla korunan hukuki değerdir. Suçun maddi ve manevi unsurları bulunur.

Hakaret Suçu Maddi ve Manevi Unsurlar

Hakaret suçu maddi unsurlar bakımından fail, mağdur ve fiilden söz edilmesi gerekir. Bu suçun faili açısından belirgin bir özellikten söz edilmez. Herkes suçun faili olabilir. Hakaret suçunun bir diğer unsuru ise mağdurdur ve bu suçta mağdurun herhangi bir kimse olabilmesi mümkündür.

Fail ya da mağdur kadın veya erkek olabilir. Suçun maddi unsurlarından biri de fiildir. Mağdura bir isnad yöneltildiğinde bunun belirli olması koşulu aranmamaktadır. Mağdura somut bir olgu ya da fiil isnad edilmesi veya sövülmesi yeterlidir.

Mağdura yöneltilmiş olan isnat belirli olmak mecburiyetinde değildir. Suçun manevi unsuru ise kasten işlenebilir olmasıdır. Fail, kasıtlı hareket ettiğinde manevi unsur oluşur.

Hakaret suçu bir tehlike suçu olarak kabul edilir ve bu suçta kural olarak teşebbüs mümkün olmaz.  Bu suç zincirleme biçimde işlenebilme özelliğine sahiptir. Birden fazla kişiye karşı da işlenebilen hakaret suçu karşısında verilen ceza da artar.

Hakaret Suçunun Şikayeti

Hakaret suçu şikayet şartı aranan suçlardandır. Temel şekli şikayete tabi olan bu suç kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenirse takibi şikayet bağlı değildir. Hakaret suçu işlendiğinde suçun mağdurunun olayı öğrendikten sonra 6 ay içinde şikayeti gerçekleştirmesi gerekir.

Şikayet hakkının kullanılma süresi dava zamanaşımı süresi boyuncadır. Dava zamanaşımı süresi geçtikten sonra şikayet hakkı kullanılamamaktadır.

TCK 125/3 uyarınca kamu görevlisine görevi nedeni ile hakaret suçu işlenmiş ise bu durumda savcılık olayı haber aldığında re ‘sen harekete geçebilir. Savcılık şikayet olmasa bile bu durumda görevini yapar. Takibi şikayet bağlı olmadığından kamu görevlisine görevinden dolayı işlenen hakaret suçu için şikayet süresi bulunmaz.

Görevli ve Yetkili Mahkeme ve Uzlaştırma

Hakaret suçu görevli ve yetkili mahkeme bakımından Asliye Ceza Mahkemesi görevli olurken suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.

Hakaret suçu uzlaştırma hükümleri uygulanabilmekle beraber kamu görevlisine görevi sebebi ile işlenen suçlarda uzlaştırma hükümleri geçerli değildir. Uzlaştırmaya tabi olan suçlar için soruşturma ya da kovuşturma aşamasında uzlaştırma prosedürlerine başvurulması gerekir. Uzlaşmanın sağlanamadığı hallerde ise soruşturma ya da yargılama sürer.

Hakaret Suçunun İspatı

Hakaret suçu ispatlanacağı zaman birçok ispat aracından yararlanılabilir. Çeşitli yöntemlerle kanıtlanabilen bu suç için yararlanılabilecek ispat araçları aşağıdaki gibidir:

• Telefon kayıtları aracılığı ile deliller değerlendirilebilir. Bu suçta telefon dinlemesi yapılmaz fakat arama kayıtları incelenebilir.
• Tanık beyanları da hakaret suçu için ispat araçlarından biridir.
• SMS mesajları ve telefonun fiziki incelemesinin yapılması ile de suç ispatlanabilmektedir.
• Aniden gelişen olaylarda başka bir ispat imkanı olmaması halinde gizli görüntü-ses kaydı alınmak sureti ile de suç için delil sunulabilir. Alınan kayıtlar sistemli ve planlı bir biçimde elde edilmiş olmamalı ani gelişen olaylar neticesinde elde edilmelidir.
• Çeşitli kanallardan gönderilen yazılı, sesli ve görsel iletilerin de delil değeri bulunur. WhatsApp ve benzeri uygulamalar üzerinden gönderilen iletiler buna örnek verilebilir.
• Sosyal medya kanalları da yapılan paylaşımlar açısından delil olarak kullanılabilir.
• E-tespit yapılarak da delil elde edilebilmektedir. Türkiye Noterler Birliğinin vermiş olduğu bu hizmet kapsamında kesintisiz olarak URL bazlı taramalar yapılabilmektedir.

Hakaret Suçu Davası

Hakaret suçu işlendiğinde açılacak dava ceza davası veya tazminat davası olur. Hakaret suçunda ceza davası açılacağı zaman şikayet gerçekleştiğinde ya da bazı hallerde re’sen hareket edilebilir. Bu durumda savcılık şikayetin ardından ya da kendiliğinden soruşturma başlatır. Yeterli suç şüphesi varsa iddianame hazırlar ve kamu davasını açar.

Hakaret suçu tazminat davası açılabilecek bir suç özelliğine de sahiptir. Mağdur ya da vekili tarafından tazminat davası açılarak oluşan zarar tazmin edilebilir. Tazminat davası açmak isteyen kişi Asliye Hukuk Mahkemesi kanalı ile hareket eder.

Hakaret suçunda korunan hukuki değer kişinin sosyal saygınlığı ve şerefidir. Toplum içinde kişinin itibarı, diğer fertler nezdindeki saygınlığı da korunan hukuki değerler arasında yer alır. Hakaret suçu gerçek kişilere karşı işlenebilen bir suç tipidir. Tüzel kişilere karşı hakaret suçu işlenmez.

Adli Para Cezası Ceza Ertelemesi

Hakaret suçu için hapis cezası veya adli para cezası verilir. Her iki cezanın birlikte verilmesi söz konusu olmamaktadır. Ceza ertelemesi olarak adlandırılan uygulama sırasında mahkeme hükmolunan cezanın cezaevinde infazından belirli koşullar dahilinde vaz geçmiş olur.

Hakaret suçu sebebi ile verilen ceza ertelenebilmektedir. Ceza ertelemesi kararı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan sağlık personeli ve yardımcı sağlık personeline karşı görevleri nedeni ile işlenen hakaret suçu kapsamında yer almaz.

Hakaret Suçu Hakkında Yargıtay Kararı

Yargıtay 4. Ceza Dairesinin hakaret suçu hakkında vermiş olduğu 15.06.2022 tarihli kararı:

“Yerel Mahkemece verilen hükümler temyiz edilmekle, başvurunun süresi, kararın niteliği ile suç tarihine göre, dosya görüşüldü:

Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi.

Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre ve Ceza Genel Kurulunun 12/03/2013 gün ve 1515–202 ile 21/12/2010 gün ve 230–264 sayılı kararları başta olmak üzere birçok kararında açıkça belirtildiği üzere, kesin nitelikteki hükümler ancak kesinlik sınırını aşar nitelikte yaptırım içermek şartıyla, suç vasfına yönelik ya da suç niteliği doğru belirlenmesine rağmen yanılgılı bir uygulama ile kesinlik sınırı içinde kalan cezaların verildiği hükümlere karşı yapılan aleyhe başvuru üzerine temyiz denetimine konu olabilecektir. Yerel Mahkemece sanığın, mağdur …’e yönelik hakaret suçundan verilen adli para cezası kesin nitelikte ise de sanığın, polisler geldikten sonra da polislerle birlikte mağdur …’e karşı hakaretlerine devam ettiğinin anlaşılması karşısında, eyleminin bütün halinde TCK’nın 125/3-a, 125/4, 43/2 maddesinde düzenlenen hakaret suçunu oluşturduğunun anlaşılması nedeniyle, kesin nitelikteki hakaret suçuna ilişkin hükmün de temyiz incelemesine tabi olacağı kabul edilerek, yapılan incelemede:

1-Sanığın, mağdur …’e yönelik hakareti üzerine polislerin olay yerine gelmesi, polisler geldikten sonra da polislerle birlikte mağdur …’e yönelik hakaret eylemine devam etmesi karşısında, bir suç işleme kararı ve kastıyla tüm mağdurlara yönelik olarak gerçekleştirdiği eyleminin bütün halinde TCK’nın 125/3-a, 125/4, 43/2. maddesinde düzenlenen hakaret suçunu oluşturduğunun anlaşılması karşısında, yerinde olmayan gerekçeyle hakaret suçundan iki kez hüküm kurulması,

2-Sanığın, mağdur …’e yönelik hakaret suçunda temel ceza olarak adli para cezası tercih edildiği halde sanığın, mağdur polislere yönelik hakaret suçunda farklı bir gerekçe sunmadan seçimlik cezalardan hapis cezasının tercih edilmesi suretiyle kararda çelişkiye düşülmesi, seçimlik ceza öngören hakaret suçunda tercih edilen hapis cezasının da sonradan adli para cezasına çevrilmesi suretiyle TCK’nın 50/2. maddesine aykırı davranılması,

Kanuna aykırı ve sanık … müdafisinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, yeniden hüküm kurulurken 5320 sayılı Kanun’un 8. maddesi gereğince yürürlükte olan 1412 sayılı CMUK’nın 326/son maddesi uyarınca cezayı aleyhe değiştirme yasağının dikkate alınmasına, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 15/06/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”

Sıkça Sorulan Sorular

• Siyasi Partiye Hakaret Suçu Cezası Nedir?

Hakaret suçu gerçek kişilere karşı işlenebilen bir suç özelliğine sahiptir. Siyasi partiler tüzel kişilik olarak geçer. Bu sebeple de siyasi partilere karşı işlenen hakaret suçu söz konusu olmaz.

• Kamu Görevlisine Görevinden Dolayı Hakaret Suçu Uzlaşmaya Tabi mi?

Kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile işlenen hakaret suçu uzlaşma kapsamında yer almamaktadır. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu ve Cumhurbaşkanına hakaret suçu şikayet bağlı suçlar arasında yer almaz. Bu nedenle de uzlaşma prosedürleri dışındadır.

• Hakaret Suçu Sicile İşler mi?

Adli sicil kaydına mahkeme tarafından verilen mahkumiyet kararları kesinleştiğinde işlemektedir. Hakaret davası sebebi ile verilen bir mahkumiyet kararı kesinleştiği takdirde adli sicil kaydına işlemektedir.

• Hakaret Suçu Nasıl İşlenir?

Hakaret suçunun işlenme biçimleri farklı olabilir. Bir kimsenin onur, saygınlık ve şerefine yönelik olarak somut bir fiil ya da olgu isnadı suçun oluşması için yeterlidir. Buna ilaveten sövme yolu ile de kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı söz konusu olduğunda hakaret suçu işlenebilir.

• Hakaret Suçu İspatı Nasıl Olur?

Hakaret suçu ispatlanacağı zaman çeşitli araçlardan yararlanılabilir. Tanıkların beyanları, ani gelişen olaylar karşısında bir kereye mahsus olmak kaydı ile gizli alınan ses ve görüntü kayıtları, telefon incelemeleri ve benzer yöntemler ile elde edilecek deliller sayesinde bu suçun ispatı mümkündür.

• Hakaret Suçu Şikayete Tabi mi?

Hakaret suçu şikayete tabi suçlar arasında yer almakla beraber kamu görevlisine görevi nedeni ile yapılan hakaret ve Cumhurbaşkanına hakaret suçu şikayete bağlı değildir. Şikayete tabi hakaret suçu için savcılık şikayetin ardından soruşturma başlatır. Şikayet süresi ise mağdurun hakareti öğrenmesinin ardından 6 aydır. Dava zamanaşımı süresi içindeyken şikayetin gerçekleşmesi gerekir.

• Hakaret Suçu Sebebiyet Hangi Davalar Açılabilir?

Hakaret suçu için ceza davası ya da tazminat davası açılabilir. Tazminat davasını mağdurun bizzat kendisi ya da vekili açabilir. Ceza davası ise savcılık tarafından açılır. Ceza davaları kamu davası olma özelliğine sahiptir.