Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?

Bir kişi hakkındaki bir makamın ya da kurumun isteği üzerine güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmaktadır. Güvenlik soruşturması yapılırken, arşivde bulunan kayıtlardan, adli sicilden ve soruşturma yapacak görevli hakkında bilgiler istenen kişinin hayatını geçirdiği çevreden yapacak olduğu araştırmadan faydalanmaktadır. Bu araştırma sonucunda bir rapor hazırlanıp ilgili makam ve kuruma sunulmaktadır. Değerlendirme komisyonu bu raporlar ışığında bir karara varmaktadır. Son kararı en sonunda atamayla yetkilendirilmiş amir vermektedir. 

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır iken uygulanan usul yönetmeliğin 12.maddesinde ifade edilmiştir. Soruşturma usulüne dair idareye geniş bir yer verilmiştir. Yönetmeliğin 12.maddesinin (e) bendine göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ne şekilde ve nasıl yapılacağı, araştırma ve soruşturma yapmakta yetkili mevkilerin görev talimatlarıyla belirlenmektedir. 

Güvenlik Soruşturması Nedir?

“Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının ve mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.” Bu çerçevede güvenlik araştırması üç evreden oluşmaktadır;

• Arşiv araştırması
• GBT araştırması
• Yerinden araştırmasıdır.

Bu uygulama Devlet Memurlar Kanunu ve kurumların kendi düzenlemeleri neticesinde bireylerin göreve başlamadan önce hakkında uygulanan bir prosedürdür. 

Arşiv Araştırması Nedir?

Bireyin adli sicilinin, kolluk kuvvetleri tarafından aranıp aranmadığı, kesinleşmiş mahkeme kararları, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının ve “4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. Fıkraları” kapsamındaki kararlarla birey hakkındaki halen devam etmekte olan ya da sonuca ulaşmış konuşturma veya soruşma olgusu ve kamu görevinden ihraç veya kesinleşmiş memurluktan çıkarılma cezasının varlığı tespit edilmektedir. 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kim Tarafından Yapılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şu birimler tarafından yapılmaktadır;

• “Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı,
• Emniyet Genel Müdürlüğü
• Mahalli mülki idare amirlikleridir.” 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kimlere Yapılır?

Arşiv araştırması, yeniden ve ilk defa memuriyet alacaklara ve kamu görevine atanan herkese yapılmaktadır. Güvenlik soruşturması ise;

• Milli Savunma Bakanlığı,
• Genelkurmay Başkanlığı,
• Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler,
• Jandarma Genel Komutanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı nam ve hesabına eğitim-öğrenim görecek kişiler,
• Milli Savunma Bakanlığı nam ve hesabına Bakanlıkça belirlenen eğitim kurumları ile Milli Savunma Üniversitesine bağlı fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve enstitülerde eğitim görecekler öğrenciler.
• Polis Akademisi ve buna bağlı eğitim-öğretim veren POMEM, PMYO ve PAEM öğrencileri,
• Emniyet Genel Müdürlüğü,
• İstihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli,
• Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına eğitim-öğrenim görecekler ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrencileri,
• Kaymakam adaylığına atanacaklar,
• Hakim ve savcı adaylığına atanacaklar ile hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilecekler ve hakim ve savcı sınıfı dışında kalan adli ve idari yargıda çalıştırılacak tüm personeller,
• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel,
• Dışişleri Bakanlığında aday meslek memurluğu ile aday konsolosluk ve ihtisas memurluğuna atanacaklar ile doğrudan yurtdışı teşkilatında istihdam edilecek,
• Üst kademe kamu yöneticileri,
• Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler.
• Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler,
• Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenlerdir.

Arşiv Araştırmasında Nelere Bakılır?

7315 sayılı Kanunun 4.maddesine göre;

• “Kişinin adli sicil kaydı,
• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı,
• Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı,
• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları,
• CMK m. 171/5 ve m. 231/13 kapsamında alınan kararlar, (Kamu davasının açılmasının ertelenmesi ve HAGB kararları)
• Kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olgular,
• Kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezasının olup olmadığı”na bakılmaktadır..

Güvenlik Soruşturmasında Nelere Bakılır?

Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasının dahilindedir. Belirtilen şartlara ek şunlar araştırılmaktadır;

• “Kişinin görevinin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde bulunan olgusal verileri
• Kişinin yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiği
• Kişinin terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığı”na bakılmaktadır.

7315 sayılı Kanunda bireyin terör ya da suç örgütüyle “eylem birliği”, “irtibat” ve “iltisak” birliğinde olup olmadığının incelenmesi ön görülmektedir. Ceza hukuku bakımından terör ya da suç örgütü mensubiyet veya üyelik kavramlarının karşılığı TCK ile Terörle Mücadele Kanununda yer almaktadır.

Bireyin terör örgütü ile iltisakının olup olmadığını belirlemede, birey hakkında kesinleşen bir mahkumiyet kararı olmasa bile türlü ölçütlere göre bir çıkarımda bulunulmaktadır. Bu çıkarım bireyin okuduğu okullar, bankada bulunan parası, konakladığı yerler, katıldığı toplantılar, aile bireylerinin bulunduğu faaliyetler ile birey hakkında yapılan adli işler ve ceza mahkemesine dair kararlar göz önüne alınmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Güvenlik Soruşturması Nedir?

“Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının ve mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.”

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürmektedir?

Güvenlik soruşturmasıyla alakalı taleplerin ilgili makama ulaşmasından itibaren güvenlik soruşturması başlar ve sonuçlar en geç 60 iş günü içinde yanıtlanmaktadır.

Güvenlik Soruşturması Ve Arşiv Araştırması Uygulaması Kalktı Mı?

7315 sayılı kanun ile yeniden düzenlenmiştir. 

Güvenlik Soruşturmasını Kimler Yapmaktadır?

Güvenlik soruşturması, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli İstihbarat Teşkilatı ve mahalli mülkü idareler tarafından yapılmaktadır.