İnternet ve Sosyal Medyada Hakaret Suçu

Dijital çağın bir getirisi olarak sosyal medya, hayatımızın merkezine yerleşti. Ancak bu sınırsız etkileşim alanı, maalesef klavye başında cesaret bulan kötü niyetli kişiler için de bir zemin oluşturuyor. Bir anlık öfke veya düşüncesizlikle yazılan bir yorum, paylaşılan bir içerik, hukuki olarak “internet ve sosyal medya üzerinden hakaret suçu” olarak tanımlanan ve ciddi sonuçları olan bir eyleme dönüşebiliyor. Peki, Facebook, Twitter, Instagram veya WhatsApp üzerinden sarf edilen hangi sözler hakarettir? Bu suçun para cezası ne kadardır? Açılan davalar nasıl sonuçlanır ve ne kadar sürer? Hakarete uğradığınızda veya haksız yere suçlandığınızda ne yapmalısınız?

Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)

Konunun hukuki temelini, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. maddesi oluşturur. Bu madde, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına yönelik saldırıları cezalandırır.

Maddenin Pratik Anlamı:

• Sövme: Bir kişiye yönelik “aptal”, “şerefsiz”, “namussuz” gibi soyut ve aşağılayıcı ifadeler kullanmak.
• Somut Fiil İsnadı: Bir kişiye “sen şu kişiyi dolandırdın”, “rüşvet aldın” gibi spesifik, onur kırıcı bir eylem yakıştırmak.
• İletiyle Hakaret (TCK 125/2): WhatsApp mesajı, Instagram DM, e-posta, ses kaydı veya aşağılayıcı bir video göndermek bu fıkra kapsamındadır ve suçun temel halini oluşturur. İşte sosyal medya hakaretinin dayanağı tam olarak bu fıkradır.

Sosyal Medyada Hakaret: Nitelikli Haller ve Cezalar

Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret, çoğu zaman kanunun “nitelikli” yani daha ağır cezayı gerektiren hallerini oluşturur. Bunun en temel sebebi “aleniyet” unsurudur.

Aleniyet (TCK 125/4): Hakaretin, belirsiz sayıda kişi tarafından görülme, duyulma veya okunma ihtimalinin bulunduğu bir ortamda işlenmesidir. Yargıtay, herkese açık bir Facebook duvarına, bir Instagram gönderisinin yorumlarına, bir Twitter (X) akışına veya Ekşi Sözlük gibi platformlara yazılan hakaret içerikli ifadeleri “alenen işlenmiş” kabul eder. Bu durumda ceza 1/6 oranında artırılır.

Örneğin, Twitter’da atılan hakaret içerikli bir tweet, kilitli olmayan bir profilden atılmışsa, takipçi sayısı bir kişi bile olsa aleniyet unsuru gerçekleşmiş sayılır. Çünkü o tweet’in yayılma potansiyeli mevcuttur.

Sosyal Medyada Küfür Etmenin Cezası Kaç TL? (Adli Para Cezası Hesaplama)

Kullanıcıların en çok merak ettiği konulardan biri de bu suçun parasal karşılığıdır. Hakaret suçu için kanun, hapis veya adli para cezası öngörmüştür. Hakim, genellikle adli para cezasına hükmetmektedir. Peki, bu ceza nasıl hesaplanır?

Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu’nun 52. maddesine göre “gün-para sistemi” ile belirlenir:

1. Gün Sayısının Belirlenmesi: Hakim önce, suçun ağırlığına göre kanunda belirtilen alt ve üst sınırlar (hakaret için 90 gün ile 730 gün arası) arasında bir gün sayısı belirler. Örneğin, 100 gün hapis cezasına karşılık 100 gün adli para cezası gibi.
2. Günlük Miktarın Belirlenmesi: Sonra, sanığın ekonomik ve sosyal durumu göz önünde bulundurularak her bir gün için en az 20 TL, en fazla 100 TL arasında bir miktar belirlenir.
3. Toplam Cezanın Hesaplanması: Belirlenen gün sayısı ile günlük miktar çarpılarak nihai adli para cezası bulunur.

Yargıtay Kararlarına Göre Hangi Sözler Hakaret Sayılır?

Bir sözün hakaret olup olmadığı her olayın kendi bağlamında değerlendirilse de Yargıtay içtihatları bize yol göstermektedir. Aşağıdaki tablo, bu ayrımı anlamanıza yardımcı olacaktır.

Hakarete Uğrayan Ne Yapmalı? (Adım Adım Şikayet Süreci)

Sosyal medyada hakarete uğradığınızda paniklemeden, doğru adımları atmanız çok önemlidir. İşte yapmanız gerekenler:

1. Asla Karşılık Vermeyin: Hakarete hakaretle yanıt vermek, sizi TCK 129. madde uyarınca “karşılıklı hakaret” durumuna sokabilir. Bu halde her iki taraf da ceza almayabilir veya cezalarında indirim yapılabilir. Haklıyken haksız duruma düşmeyin.
2. Delilleri Anında Kaydedin:
   • Ekran Görüntüsü (Screenshot): Hakaret içeren içeriğin (yorum, mesaj, gönderi) ekran görüntüsünü alın. Ekran görüntüsünde mutlaka tarih, saat, paylaşımı yapan profilin adı ve URL (web adresi) görünsün.
   • URL Adresini Kopyalayın: İçeriğin linkini kopyalayıp bir yere kaydedin.
3. Şikayetinizi Yapın: Topladığınız delillerle birlikte iki yoldan birini izleyebilirsiniz:
   • Doğrudan bulunduğunuz yerdeki Adliye’ye giderek Cumhuriyet Başsavcılığı’na hazırladığınız şikayet dilekçesiyle başvurmak. (En etkili yöntem)
   • Size en yakın Polis Merkezi Amirliği’ne veya Jandarma Karakolu’na giderek ifade verip şikayetçi olmak.

Dava Süreci, Süresi ve Olası Sonuçlar

Şikayetinizden sonra süreç şu şekilde işler:

• Soruşturma ve Uzlaştırma: Savcılık, failin kimliğini (IP tespiti vb. ile) belirlemeye çalışır ve delilleri toplar. Hakaret suçu (kamu görevlisine karşı işlenenler hariç) uzlaştırmaya tabidir. Dosya, bir uzlaştırmacıya gönderilir. Taraflar anlaşırlarsa (özür, bağış vb. karşılığında) dosya dava açılmadan kapanır.
• Önödeme: Uzlaşma olmazsa, bazı durumlarda savcılık şüpheliye “önödeme” teklifinde bulunabilir. Bu, devlet tarafından belirlenen bir miktar paranın (2024 yılı için genellikle birkaç bin TL civarı) belirli bir sürede ödenmesi halinde kamu davası açılmayacağı anlamına gelir. Bu, suçun basit halleri için geçerli olabilir.
• Dava (Kovuşturma): Uzlaşma olmazsa veya şüpheli önödemeyi kabul etmezse, savcı yeterli şüphe görürse iddianame düzenleyerek Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açar.

Sosyal Medya Hakaret Davası Ne Kadar Sürer?
Bu süre, mahkemenin yoğunluğuna, failin tespit edilme sürecine ve delillerin toplanmasına bağlı olarak ortalama 1 ila 2.5 yıl arasında değişebilmektedir.

Dava Sonuçları Nasıl Olur?
Yargılama sonunda mahkeme şu kararlardan birini verebilir:

• Beraat: Sanığın suçu işlemediğine karar verilir.
• Mahkumiyet (Adli Para Cezası veya Hapis): Sanığın suçlu olduğuna karar verilir ve ceza belirlenir. Bu karar adli sicil kaydına (sabıka) işler.
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Sanığın daha önce kasıtlı bir suçu yoksa ve pişmanlık gösteriyorsa, mahkeme hükmü açıklamayı erteleyebilir. Sanık 5 yıl denetime tabi tutulur. Bu 5 yıl içinde yeni bir suç işlemezse dava düşer ve karar siciline işlemez. Sosyal medya hakaret davalarında sıkça verilen bir karardır.

Hakaret Suçlamasıyla Karşı Karşıya Kalanlar İçin Savunma Hakkı

Madalyonun bir de diğer yüzü vardır. Bazen kişiler haksız yere suçlanabilir veya söyledikleri sözler yanlış yorumlanabilir. Eğer hakkınızda bir hakaret soruşturması veya davası açıldıysa, savunma hakkınızı etkin bir şekilde kullanmanız gerekir.

Olası savunma argümanları şunlar olabilir:

• İfadenin Hakaret Değil, Eleştiri Olması: Söylenen sözün sövme veya aşağılama kastı taşımadığı, ifade özgürlüğü kapsamında sert bir eleştiri olduğu ileri sürülebilir.
• Haksız Bir Fiile Tepki (TCK 129/1): Hakaretin, size karşı gerçekleştirilen haksız bir eyleme (örneğin size yönelik bir saldırı veya küfre) anlık bir tepki olarak işlendiği savunulabilir. Bu durumda cezada indirim yapılır veya ceza verilmeyebilir.
• Karşılıklı Hakaret (TCK 129/3): İlk hakareti kimin başlattığı anlaşılamayacak şekilde, olayın karşılıklı hakaretleşmeye döndüğü iddia edilebilir.
• Hesabın Çalınmış Olması: Hakaret içeren paylaşımın yapıldığı sırada sosyal medya hesabınızın kontrolünüz dışında olduğu, başkası tarafından ele geçirildiği (hacklendiği) ispatlanmaya çalışılabilir. Bu, teknik delillerle desteklenmesi gereken zor bir savunmadır.
• Kastın Yokluğu: İfadenin muhatabının belli olmadığı veya amacın hakaret etmek olmadığı ispatlanmaya çalışılabilir.

Ceza Davası Dışında: Manevi Tazminat Hakkı

Ceza davası faili cezalandırır, ancak sizin uğradığınız manevi zararı gidermez. Hakaret nedeniyle duyduğunuz üzüntü, toplum önünde itibarınızın zedelenmesi gibi nedenlerle, ceza davasından tamamen bağımsız olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’nde Manevi Tazminat Davası açabilirsiniz. Ceza mahkemesinde verilen mahkumiyet kararı, bu davada sizin için çok güçlü bir delil olacaktır.

İnternetten Hakaret Suçu İçin Savcılık Şikayet Dilekçesi Örneği

Bu dilekçe, fikir vermesi amaçlı genel bir taslaktır. Mutlaka kendi olayınızın detaylarına göre uyarlanmalı ve bir avukat tarafından incelenmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Sosyal medyada hakaret suçu para cezası ne kadar?

Net bir rakam yoktur. Ceza, hakimin takdir edeceği gün sayısı ile sanığın ekonomik durumuna göre belirlenen günlük (en az 20, en fazla 100 TL) miktarın çarpılmasıyla bulunur. Genellikle birkaç bin TL’den başlayarak olayın ağırlığına göre artabilir.

2. Sosyal medya hakaret davaları nasıl sonuçlanır? Genellikle ceza çıkar mı?

Deliller yeterliyse (ekran görüntüsü, IP tespiti vb.) davalar genellikle mahkumiyetle sonuçlanır. Ancak sanığın geçmişi temizse, mahkeme sıklıkla Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı vermektedir. Yani sanık 5 yıl suç işlemezse dava düşer ve siciline işlemez.

3. Sosyal medyada hakaret suçu uzlaşmaya tabi midir?

Evet. Kamu görevlisine karşı işlenenler hariç, hakaret suçu uzlaştırma kapsamındadır. Dava açılmadan önce dosya uzlaştırmacıya gider.

4. Mesajla (DM, WhatsApp) küfür etmenin cezası nedir?

Cezası, TCK 125/2 uyarınca üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Eğer mesaj sadece iki kişi arasındaysa aleniyet artırımı uygulanmaz. Ama çok kişili bir gruba atılmışsa ceza artırılır.

5. Hakaret davası adli sicile (sabıka kaydına) işler mi?

Evet. HAGB kararı dışında verilen her türlü mahkumiyet kararı (adli para cezası dahil) adli sicil kaydına işlenir.

6. Sahte (fake) hesaptan edilen hakarette fail bulunur mu?

Evet, bulunabilir. Savcılık ve siber polis, IP adresi, log kayıtları gibi dijital izleri takip ederek failin gerçek kimliğine ulaşmaya çalışır. Bu her zaman kolay olmasa da çoğu zaman mümkündür.

7. Hakaret içeren yorumu silmek kişiyi kurtarır mı?

Hayır. Siz ekran görüntüsünü aldıktan sonra failin yorumu silmesi suçu ortadan kaldırmaz. Suç, o yorumun yayınlandığı an işlenmiştir.

8. Sosyal medyadan hakaret suçu için ön ödeme miktarı ne kadardır?

Önödeme miktarı sabit değildir ve her yıl Adalet Bakanlığı tarafından güncellenen tarifelere göre savcılıkça hesaplanır. Genellikle belirli gün sayısındaki adli para cezasının alt sınırdan hesaplanmasıyla bulunur ve şüpheliye tebliğ edilir.

9. Dava ne kadar sürer?

Mahkemenin iş yükü ve dosyanın karmaşıklığına göre değişmekle birlikte, bir sosyal medya hakaret davası ortalama 1 ila 2.5 yıl sürebilir.

10. Beğenmek (like) veya retweet (RT) yapmak da suç mudur?

Yargıtay, hakaret içerikli bir gönderiyi bilinçli olarak retweet yapmanın veya paylaşmanın, suça iştirak etmek anlamına geldiğine ve cezai sorumluluk doğuracağına dair kararlar vermiştir. Beğenmek ise genellikle tek başına suç sayılmasa da olayın bütünlüğü içinde değerlendirilebilir.

Feragatname:

Bu hukuki makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve bir avukatın vereceği hukuki danışmanlığın yerine geçmez.

Avukat Görkem Demircan

Avukat Görkem Demircan, 1993 yılında Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde doğmuştur. Hukuk Fakültesini tam burslu ve onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır.

Avukat Görkem Demircan, avukatlık stajını yoğunluklu olarak ceza hukuku, aile hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku alanlarında çalışarak tamamlamıştır.

Ankara Barosu nezdinde 39533 sicil numarası ile serbest AVUKAT olarak çalışmaktadır.

Özellikle ceza hukuku ve aile hukuku alanında uzmanlaşmak adına yoğunluğunu bu alanlara vermiştir. Yaklaşık 5 yıldır fiili olarak avukatlık mesleğini icra etmektedir.