Kamu Davası Nedir, Nasıl Açılır?

Savcılık makamının şikayet şartı aranan suçlarda şikayete bağlı, şikayet koşulu aranmayan suçlarda ise kendiliğinden açtığı ceza davaları kamu davası niteliğine haizdir. Kamu davasını açma yetkisi Cumhuriyet savcısına verilmiştir.

Savcılık soruşturma başlattıktan sonra suça ilişkin yeterli derecede delil elde ettiğinde ve bu deliller suç şüphesi oluşturmak için kafiyse bir iddianame hazırlar. İddia makamı sıfatına sahip olan savcılık iddianamenin ardından da kamu davasını açar.

Kamu Davası Ne Demek?

Devlet kamuyu koruma görevini savcılık makamına vermiştir. Kamu düzenini sağlanması toplumsal yaşamın belirli bir ahenk içinde olmasını sağlar. Bir suç sebebi ile toplumda oluşacak huzursuzluk devletin istemediği bir durumdur.

Tolum düzeni bozulduğunda devlet tehlikeye düşeceğinden bu nizamın sağlanabilmesi için kamunun istikrar içinde olması gerekir. Düzeni bozabilecek ve toplumu doğrudan ya da dolaylı yollardan etkileme gücüne sahip suçlar karşısında kanun koyucu yasalar aracılığı ile denetimi sağlar.

Kamuyu etkileyebilecek suçlar karşısında da yasalar vasıtası ile cezalandırma yapılır. Kamu davası olarak adlandırılan ve ceza davası niteliğine sahip olan davalar da savcılık makamı tarafından açılır. Devletin kamu davası açma yetkisini verdiği savcılık makamı iddia makamı sıfatına sahip olur ve toplum adına hareket eder. Kamu davasında iddia makamı olarak da toplumu temsil görevini savcılık yürütür.

Savcılığın ceza mahkemesine açmak sureti ile iddia makamı sıfatı ile taraf olduğu davalar kamu davasıdır. Bir suç işlendiğinde şikayetin ardından veya savcılığın re ‘sen soruşturma başlatma yetkisi ile soruşturma başlatılır.

Soruşturmayı Cumhuriyet savcısı başlatır. Soruşturma kapsamında yeterli suç şüphesi oluşacak nispette delil toplandığında ise savcılık bir iddianame düzenleyerek kamu davasını açar. Savcılık yeterli delil elde edemediğinde ya da kovuşturma imkanı yoksa kovuşturmaya yer olmadığına dair karar alır.

Kamu Davası Nasıl Açılır?

Cumhuriyet savcısı tarafından açılan ceza davaları kamu davasıdır. Savcılık suç işlendiğinde olayı haber alır almaz veya şikayetin ardından soruşturma başlatma yetkisine sahiptir. Bir ceza davasının şikayete bağlı olarak ya da savcılık tarafından re ‘sen açılmasının farkı yoktur. Her iki durumda da kamu davası olma özelliği bulunur.

Kamu adına Cumhuriyet savcısı tarafından başlatılan ceza davaları kamu davası olarak adlandırılmaktadır. Toplumun ya da devletin doğrudan veya dolaylı olarak zarar görme ihtimali olan her tür suç karşısında kamu davası açılır.

Cumhuriyet savcısı kamu davası açmadan önce soruşturma başlatır. Bu soruşturma şikayet sonucunda olabileceği gibi savcılığın kendiliğinden harekete geçmesi ile de açılabilir. Savcılık soruşturma sırasında delilleri değerlendirir.

Delillerin yeterli suç şüphesi oluşturmaya yettiği durumlarda da savcılık makamı iddianame hazırlayarak iddia makamı sıfatı ile ceza davasını açar. Kamu davaları savcılığın taraf olduğu davalardır.

TCK 170. Madde kapsamında açılan kamu davalarında dava açma yetkisi Cumhuriyet savcısınındır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca devlete ya da kamuya zarar verebilme özelliğine sahip olan suçlar için 170. Madde kapsamında kamu davasının açılması düzenlenmiştir.

Kamu davası açılmadan önce düzenlenecek olan iddianamede çeşitli hususlar yer alır. Savcılık tarafından hazırlanan, görevli ve yetkili mahkemeye sunulan iddianamede yer verilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi sıralanır:

  • Şüpheli kimlik bilgileri,
  • Müdafi,
  • Suçtan zarar gören, maktul ya da mağdurun kimlik bilgileri,
  • Suçtan zarar gören ya da mağdur olanın kanuni temsilcisi veya vekili,
  • Açıklanması sakıncalı değilse ihbarı yapan kişinin kimlik bilgileri,
  • Şikayetçinin kimlik bilgileri,
  • Şikayet tarihi,
  • Suç ve suça ilişkin uygulanacak kanun maddeleri,
  • Suç delilleri,
  • Şüphelinin tutukluluk durumu varsa bilgileri.

Savcılık makamı iddianameyi düzenlerken şüpheliye yüklenen suça ilişkin olaylar ve mevcut delilleri beraber değerlendirir. İddianamenin sonuç bölümünde ise şüphelinin hem lehinde hem de aleyhinde görülen hususlara yer verilir.

Ayrıca sonuç bölümünde yer verilmesi gereken bir diğer husus da suça istinaden ilgili kanun uyarınca hangi cezalara ve güvenlik tedbirlerine hükmedilmesinin talep edildiğidir. Suç tüzel kişi faaliyeti kapsamında işlendiğinde ise tüzel kişiye uygulanması talep edilen güvenlik tedbirinin ne olması gerektiği de açıklanır.

Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi

Kamu davası açacak olan Cumhuriyet savcısına kanun koyucunun bazı durumlarda takdir yetkisi verdiği görülmektedir. İstisnai bir yetki olan kamu davası açma takdir yetkisi sınırsız bir yetki değildir.

TCK 171 uyarınca düzenlenmiş olan kamu davası açma takdir yetkisi belirli durumlar için geçerlidir. Savcılık suçla ilgili soruşturma yaparken yeterli suç şüphesi oluşturacak delil elde edemediğinde veya kovuşturma imkanı olmayan hallerde takdir yetkisini kullanarak KYOK kararı alabilir. Bu karar kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karardır.

Savcılık takdir yetkisini kullanmak sureti ile kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da alabilir. Her iki durumda da savcılığın kamu davası açma takdir yetkisini kullanması söz konusu olur.

KYOK Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar

KYOK kararı alacağı zaman savcılığın bazı hususları dikkate alması gerekir. Cezanın kalkmasına yol açan şahsi nedenlerden biri etkin pişmanlıktır. Bunun yanı sıra şahsi cezasızlık sebebinin varlığı söz konusu olduğunda da KYOK kararı alınabilir.

Etkin pişmanlık hükümleri kapsamında ya da şahsi cezasızlık nedenlerinin varlığı halinde savcılık soruşturma yürütürken kovuşturmaya yer olmadığına dair karar alabilir. Bu karar savcılığın kamu davası açma takdir yetkisi kapsamında alınabilecek bir karardır. Kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karar alındığında Ceza Muhakemesi Kanunları hükmü uyarınca bu karara itiraz edilebilir.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı savcılığın verebileceği kararlardan biridir. Ön ödeme ve uzlaştırma kapsamı dışındaki suçlar için bu karar alınabilir. Bu kararın alınması sırasında ise bazı koşulların oluşup oluşmadığının önemi bulunmaktadır.

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verileceği zaman yeterli suç şüphesi olmasına rağmen ve üst sınırı 3 yıl ya da daha az süreli hapis cezasının uygulanabileceği suçlar için bu uygulamaya gidilebilmektedir.

Koşulların varlığı halinde Cumhuriyet savcısının 5 yıl süre ile kamu davasının açılmasını erteleme kararı alması halinde şüpheli ya da suçtan zarar görenin bu karara itiraz etme hakkı bulunur. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı koşulları aşağıdaki gibi sıralanır:

  • Şüpheli kasıtlı bir suç nedeni ile daha önce hapsi cezası mahkumiyeti almamış olmalıdır.
  • Mahkemenin şüpheli hakkında yeni bir suç işlemeyeceğine dair kanaate sahip olması gerekir.
  • Toplum veya şüpheli açısından kamu davasının ertelenmesinin dava açılmasına kıyasla daha fazla yararı bulunmalıdır.
  • Suç sebebi ile oluşan zarar giderilmelidir. Aynen iade, tazmin ya da suçtan önceki haline getirme şeklinde zararın telafi edilmesi ve koşulların birlikte oluşması halinde kamu davasının açılması ertelenebilir.
  • Ertelenme söz konusu olduğunda süresi içindeyken kasıtlı bir suç işlenmez ise KYOK kararı verilir. Şüpheli erteleme süresinde yeni bir suçu kasıtlı olarak işlediği takdirde kamu davasının açılması söz konusu olur.

KYOK, Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Uygulanmayan Durumlar

Bazı suçlar söz konusu olduğunda KYOK kararı alınamayacağı gibi kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da uygulanmaz. Bu suçlar aşağıdaki gibi sıralanır:

  • Örgüt kurmak sureti ile suç işlemek üzere hareket etmek veya örgüte üye olmak ve örgüt yönetmek suçları sebebi ile bu kararlar uygulanmaz. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar için bu uygulamalardan yararlanılamamaktadır.
  • Asker kişilerce işlenen askeri suçlarda ve kamu görevlisinin görevi sebebi ile işlediği suçlarda da bu kararlar uygulanamamaktadır. Ayrıca kamu görevlisine karşı görevi dolayısı ile işlenen suçlar için de aynı durum geçerlidir.
  • Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenecek suçlar için de KYOK kararı alınamayacağı gibi kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da uygulanamamaktadır.

Kamu Davası Süresi

Kamu davası açma yetkisine sahip olan Cumhuriyet savcısı kamu davasının mecburiliği ilkesi uyarınca hareket eder. Bu kapsamda da işlenen suça ilişkin yeterli düzeyde delil elde edilmiş ise ve bu deliller suç şüphesi oluşturmaya elverişliyse kamu davası açılmak üzere savcılık tarafından iddianame düzenlenerek görevli ve yetkili ceza mahkemesinde kamu davası açılır.

Kamu davası süresi ise çeşitli durumlar dahilinde değişebilir. Kamu davasının sonuçlanma süresi üzerinde etkisi olan unsurlardan biri suçun niteliğidir. Mahkemelerin iş yükü, sanık ve katılan sayısı, toplanması gereken delillerin kapsamı, mahkemenin bulunduğu il gibi unsurlar kamu davasının sonuçlanma süresini belirler.

Kamu davalarının ortalama sonuçlanma süresi 6 ay ile 2 yıl arasında değişebilir. Yerel mahkeme süresi olarak bu zaman aralığı geçerli olurken ayrıca istinaf ve temyiz süreleri de bulunur. Bu süreyi belirleyen unsurlar da davanın kapsamı, mahkemelerin iş yoğunluğu, sanık ve katılan sayılarıdır.

Şikayet

Kanun istisnai olarak bazı suçların takibini şikayete bağlar. Ceza mahkemelerinde suçların kural olarak takibi re ‘sen yapılmaktadır. Bununla birlikte istisnai suçlar için şikayet koşuluna da bakılır. Savcılık bir suç işlendiğini haber aldığında kendiliğinden harekete geçer.

Takibi şikayete bağlı suçlarda ise şikayetin gerçekleşmesinin ardından soruşturma başlatılır. Takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda şikayetten vaz geçilse bile kamu davası düşmez. Savcılık bu tür bir suç karşısında iddia makamı olarak kamu davası sonlanana kadar davaya müdahil olur.

Kamu Davasına Katılma

Kamu davasına katılma söz konusu olduğunda ilk derece mahkemesinde görülen kovuşturma sürecinin her aşamasına ceza mahkemesine şikayette bulunan aşağıdaki kişiler katılabilir:

  • Müşteki,
  • Suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler,
  • Malen sorumlu olanlar.

Kamu davasına katılma istemi istinaf ve temyiz süreçlerinde gerçekleştirilememektedir. Kamu davası açıldıktan sonra dava açılan ceza mahkemesine dilekçe vermek sureti ile ya da katılma istemini içeren sözlü başvurunun duruşma zaptına geçmesi ile kamu davasına katılım gerçekleşebilir.

Kamu davasına katılan mağdur ya da suçtan zarar gören kişi; sağır-dilsiz, çocuk ya da akıl hastası olması halinde kendisi için baro tarafından istem aranmadan avukat görevlendirilir.

Kamu Davası Nasıl Düşer?

Kamu davasının düşmesi TCK’da öngörülen düşme sebeplerinin varlığı söz konusu ise mümkündür. Soruşturma sonucunda yeterli suç şüphesi oluşturacak delil elde edilemediğinde ya da kovuşturma imkanı olmadığında dava düşer. Kamu davasının düşmesine yol açan sebepler şunlardır:

  • Şikayete bağlı suçlar için şikayetten vazgeçilmesi,
  • Sanığın vefatı,
  • Genel af çıkması,
  • Ön ödeme,
  • Uzlaşma,
  • Soruşturma iznine tabi olan hususlarda soruşturma izni verilmemesi.

Kamu Davası Cezaları Nelerdir?

Kamu davasında ceza verilmesi, sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesi demektir. İsnat edilen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olması durumunda, mahkumiyete yani cezalandırmaya karar verilir. Suça karşılık olarak sanığa verilecek yaptırımlar ise hapis ve adli para cezalarıdır.

Kamu Davası Nasıl Sonuçlanır?

Kamu davasına bakan mahkeme tarafından verilen hüküm, cezai uyuşmazlık hakkında verilen son karardır. Bu kararla birlikte davaya konu edilen cezai uyuşmazlık çözüm bulur; davanın esası hallolur; ceza muhakemesi sona erer. Kamu davasında verilebilecek hükümlerse Ceza Muhakemesi Kanunu m.223/1’de şu şekilde düzenlenmiştir:

  • Beraat,
  • Ceza verilmesine yer olmadığı,
  • Mahkumiyet,
  • Güvenlik tedbirine hükmedilmesi,
  • Davanın reddi,
  • Davanın düşmesi kararı.

Şimdi söz konusu hükümleri kısaca izah edelim.

   1.Beraat

Aklanmadır. Failin cezalandırılmaması anlamına gelir. Kişiye yüklenen fiil yasada suç olarak düzenlenmemişse ya da suç teşkil etmesine rağmen sanık hakkında işlemediği sabit görülürse beraat kararı verilir. Ayrıca, isnat edilen suç bakımından failin kast ya da taksirinin olmaması, isnat edilen suçun sanık tarafından işlenmesine karşın somut olayda hukuka uygunluk sebebinin varlığı yahut isnat edilen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması hallerinde de beraat kararı verilir.

   2.Ceza Verilmesine Yer Olmadığı

Fiil suç teşkil eder ve fakat sanığa ceza verilmez. Sanık hakkında; isnat edilen suçla ilişkili olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır veya dilsizlik hali ya da geçici sebeplerin varlığı hallerinde ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir. Ayrıca, isnat edilen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle yahut mecburiyet gereği ya da cebir veya tehdit altında işlenmesi de ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilmesini gerektiren hallerdendir.

Meşru müdafaada heyecan, telaş ve korku sebebiyle sınırın aşılması, kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi hallerinde de kusurun olmaması sebebiyle bu karar verilir. İşlenen eylemin suç olma vasfını devam ettirmesine karşın, etkin pişmanlık, şahsi cezasızlık sebebinin varlığı, karşılıklı hakaret, işlenen eylemin haksızlık içeriğinin azlığı durumlarında da ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

   3.Mahkumiyet

Sanığın cezalandırılmasını ifade eder. İsnat edilen suçu işlediğinin sabit bulunması durumunda, sanık hakkında mahkumiyete karar verilir. Suça karşılık olarak sanık hakkında uygulanan yaptırım ise hapis ve adli para cezalarını içerir.

    4.Güvenlik Tedbirine Hükmedilmesi

Suçun işlendiğinin sabit olduğu hallerde, güvenlik tedbirlerine hükmedilmesi kararı verilebilir. Güvenlik tedbirleri; işlenen suçla ilişkili olarak söze konu eylemi işleyenin göstermiş olduğu tehlikelilik dikkate alınarak suç konusuyla alakalı yahut suçun işlenişinde kullanılan araçla ilişkili olarak uygulanan, eğitim, koruma, iyileştirme, tedavi etme, tehlikeliliği engelleme gayesi taşıyan ceza hukuku yaptırımıdır.

   5.Davanın Reddi

Aynı eylem sebebiyle aynı sanık hakkında geçmişte verilmiş bir hüküm yahut açılmış bir dava mevcutsa davanın reddi kararı verilir.

   6.Davanın Düşmesi

TCK ile düzenlenen düşme sebeplerinin varlığı yahut soruşturma ya da kovuşturma koşulunun gerçekleşmeyeceğine kanaat edilmesi durumlarında, davanın düşmesi kararı verilir. Fakat soruşturma ya da kovuşturma yapılması koşula bağlanmışsa ve koşulun henüz gerçekleşmediği anlaşılırsa işbu koşulun gerçekleşmesini beklemek üzere, durma kararı verilir.

Son olarak, kamu davaları çerçevesinde başlatılan soruşturmalar ve yürütülen kovuşturmalarda hak ve menfaat kaybı yaşanmaması adına uzman bir ceza avukatı tarafından temsil olunmak son derece önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kamu Davası Hangi Durumlarda Açılır?

Kamu davası toplumun doğrudan veya dolaylı olarak zarar göreceği suçlar karşısında savcılık tarafından açılan bir davadır. Kamunun veya devletin zarar görmesi halinde bu davalar ceza davası olarak açılmaktadır. Kamu düzeni, kamu sağlığı ya da genel ahlak gibi toplumu ilgilendiren çeşitli suçlar nedeni ile kamu davası açılabilir.

Kamu Davası Açılırsa Hapis Cezası Verilir mi?

Sanık veya şüpheli hakkında kamu davası sonucunda işlenen suça bağlı olarak hapis cezası veya para cezası uygulanabilir. Bazı suçlarda hapis cezası ile adli para cezasının birlikte verilebilmesi de mümkündür.

Kamu Davası Ne Kadar Sürer?

Kamu davası işlenen suçun kapsamına, mahkemelerin iş yüküne, delillerin incelenmesine, sanık ve katılan sayısına bağlı olarak farklı sürelerde sonuçlanabilir. Ortalama olarak 6 ay 2 yıl aralığında bir kamu davası sonuçlanabilir. Bazı durumlarda ise kamu davasının ertelenmesi kararı alınmış ise 5 yıl süre ile davanın görülmesi ertelenir ve sanık ya da şüpheli bu süre içinde kasti bir suç işlemediği takdirde dava düşer.

Kamu Davası Nedir?

Savcılık tarafından açılan kamu davaları ceza davası niteliğine sahiptir. Toplumun olumsuz yönde etkilenmesine sebep olan ya da devlete karşı işlenen suçlarda Cumhuriyet savcısı görevli ve yetkili mahkemeye kamu davasını açar.

Kamu Davası Ne Zaman Açılır?

Cumhuriyet Savcısı marifetiyle düzenlenen iddianamenin mahkemece kabulünü takiben 15 gün geçmesiyle kamu davası açılır.

Başa dön tuşu
İletişim