Denetimli Serbestlik Nedir? Şartları Nelerdir?

Yasa gereği kişi deneme süresi içerisindeyken cezasının infaz edilebilmesi mümkündür. Sanığın cezasını denetimli serbestlik kurumu uyarınca çekeceği durumlarda koşulların varlığı aranır. Sosyal yaşamın içinde sanığın yer almasına olanak tanıyan bu uygulama için hükümlü öncelikle ceza evine alınmaktadır.

Hükümlü cezaevine alındıktan sonra belirli bir sürenin ardından tahliye olur ve denetimli serbestlik uygulamasına bağlı olarak gözlemlenir. Denetimli serbestlik yasası aracılığı ile kişinin ailesi ile olan bağlarını sürdürebilmesi amaçlanır. Bunun yanı sıra hükümlünün dış dünya ile uyumlu olması gayesi de güdülür.

Uygulama sırasında hükümlü öncelikle cezaevine alınmaktadır. Daha sonra ise koşullu salıverilmesine belirli bir süre kaldığında tahliye edilir. Sosyal yaşamın içinde denetim altında tutulan hükümlü bu sürede gözlemlenir. Hükümlü denetimli serbestlik kapsamında birtakım yükümlülükleri de yerine getirmek zorunda olur.

Hükümlü denetimli serbestlik süresi içindeyken kendisine tanımlanmış olan yükümlülükleri yerine getirir. Ayrıca kurallara uymak ve yeni bir suç işlememek de hükümlüden beklenen davranışlardır. Bunun aksi yönünde hareket ettiğinde hükümlü hakkında verilmiş olan denetimli serbestlik kararı ortadan kalkacaktır. Bu durumda da hükümlü tekrar cezaevine geri döner.

Denetimli Serbestlik Şartları Nelerdir?

Denetimli serbestlik şartları arasında yer alan önemli bir konu da hükümlünün cezaevine girmiş olması gereğidir. Hükümlünün cezaevine girmediği durumlarda denetimli serbestlik yasası uygulanamamaktadır. Hükümlünün cezaevine girmesi ve iyi halli olup olmadığının tespit edilmesi denetimli serbestlik yasasının uygulanabilme koşullarından biridir.

Hükümlünün cezaevine geçmesinin ardından açık cezaevine geçme hakkı kazanması ile İdare ve Gözlem Kurulu’nun hükümlü hakkında iyi haline yönelik bir rapor hazırlama imkânı doğar. Bu değerlendirme raporunun olumlu sonuçlanması durumunda da hükümlü denetimli serbestlik tedbirleri uyarınca tahliye olur.

Hükümlü için koşullu salıverilme süresine 1 yıl kalmış olması şartı da aranır. Bazı hallerde bu süre uzayabilir. Hükümlü kadınsa ve 0-6 yaş aralığında çocuğu olması durumunda koşullu salıverilme süresi 2 yıl olur. Hükümlü ağır bir hastalık nedeni ile ya da engellilik hali söz konusu ise koşullu salıverilme süresi 3 yıla çıkar. Bu hükümlüler diğer koşulları da sağladıklarında bu haktan yararlanabilir.

Denetimli serbestlikten yararlanacak olan hükümlülerin ağır hastalık, kocama ve benzer durumları Adli Tıp Kurumu tarafından verilen raporla belgelenir. Ayrıca Adalet Bakanlığı’nın belirlemiş olduğu tam teşekküllü hastanelerindeki sağlık kurullarından verilen ve Adli Tıp Kurumu tarafından da onaylanan raporlar geçerli olur.

Denetimli serbestlik hükümleri uyarınca hükümlü hakkında verilmiş olan adli para cezasının ödenmiş olması gerekir. Hükümlü adli para cezasını ödemediğinde ve kendisine kamuya faydalı bir işte çalışması için yapılan daveti de reddettiğinde adli para cezası hapis cezasına çevrildiğinden bu durumda olan hükümlü için denetimli serbestlik yasası uygulanamamaktadır.

Denetimli serbestlik uygulaması için İdare ve Gözlem Kurumu hükümlü hakkında iyi halli olup olmadığına dair bir rapor hazırlar. Kararı verecek olan merci ise Cumhuriyet Başsavcılığı yer infaz hakimidir. Denetimli serbestlikten yararlanmak isteyen hükümlüler çeşitli açılardan incelenir.

İşledikleri suçun niteliği, verilen cezanın miktarı, hükümlünün kişisel özellikleri inceleme sırasında dikkate alınır. Ayrıca bu yasadan yararlanmak isteyen hükümlülerin bazı koşulları sağlayıp sağlamadıklarına da bakılması gerekir.

Denetimli Serbestlik Yasası Şartları

• Denetimli serbestlik yasası şartları arasında hükümlünün koşullu salıverilme süresine 1 yıl ve daha az kalmış olması vardır.
• Denetimli serbestlik yasası uyarınca hükümlü açık ceza evine geçmiş ya da bu hakkı kazanmış olmalıdır.
• Hükümlü için bir diğer koşul da iyi halli olma zorunluluğudur.
• Hükümlü denetimli serbestlikten yararlanmayı talep etmelidir.

Adli para cezası almış olan kişilerin bu cezayı ödememesi halinde öncelikle kamuya faydalı bir işte çalıştırılmak üzere davet edildikleri görülmektedir. Hükümlünün kamuya yararlı bir işte çalışmayı reddetmesi halinde ise adli para cezasının hapis cezasına döndüğü görülür.

Denetimli serbestlik hükümleri adli para cezasından hapis cezasına dönen suçlarda uygulanmamaktadır. Denetimli serbestlik uygulanabilme koşullarından biri de doğrudan verilen hapis cezaları ile ilgilidir. Adli para cezasından hapis cezasına dönen suçlarda denetimli serbestlik kanunu uygulanmamaktadır.

Denetimli Serbestlik Türleri

Denetimli serbestlik çeşitli nedenlerle uygulanabilmektedir. Yargılamanın sorgulama aşaması sırasında veya kovuşturma aşamasına geçildiğinde de bu yasanın uygulanabilmesi söz konusudur. Her iki aşamada da farklı nedenlerle uygulanabilen denetimli serbestlik koşulların sağlanması durumunda mümkün olmaktadır.

Adli kontrol tedbiri de denetimli serbestlik türlerinden biridir. Bunun yanı sıra kısa süreli hapis cezalarına seçenek olan yaptırımlar, hapis cezası ertelendiğinde verilen yükümlülükler de denetimli serbestlik çeşitleri arasında yer alır.

Hükümlünün belli haklarını kullanması kısıtlandığında, hükümlü hakkında HAGB kararı uygulandığında, koşullu salıverilmenin ardından denetimli serbestlik uygulandığında da denetimli serbestlik türlerinden bahsedilmiş olur.

Ayrıca etkin pişmanlık hükümleri uygulanacağı zaman, adli para cezasına karşılık olarak kamuya faydalı bir işte çalıştırılma söz konusu ise ve çocuk denetim altına alındığında da denetimli serbestlik türlerinden biri uygulanmış olmaktadır.

Özellikle belirtmekte yarar var ki denetimli serbestliğe ilişkin iş ve işlemlerde herhangi bir hataya veya ihmale düşmemek ve bu sebeple hak kaybı yaşamamak adına uzman bir ceza avukatından yardım almak faydalı olacaktır.

Denetimli Serbestlik Sebebi ile Uygulanan Kısıtlamalar

Denetimli serbestlik hükümleri uygulanacağı zaman birtakım kısıtlamalar söz konusu olur. Hükümlü kendisine tanımlanan yükümlülükleri yerine getirdiğinde ve denetimli serbestlik süresi içerisinde yeni bir suç işlemediği takdirde bu hakkını kullanabilmektedir.

• Kamuya faydalı bir işte hükümlünün çalıştırılması,
• Bir konutta ya da bölgede hükümlünün gözetim ve denetim altında tutulması,
• Belirli yer ve bölgelere hükümlünün girmesine izin verilmemesi,
• Belirli programlara hükümlünün katılması.

Bu kısıtlamalar uygulanırken hükümlünün ihtiyaçları ve risk unsuru da göz önüne alınır. Hükümlüye uygun bir plan çerçevesinde kısıtlamalarla ilgili düzenlemeler yapılabilmesi de söz konusudur. Hükümlü kendisi için belirlenen bu kısıtlamalara uymanın yanı sıra kendisinden talep edilen bazı kuralları da yerine getirmekle sorumlu olur.

• Denetim planına uymak, yapılan çağrılara yanıt vermek,
• İyileştirme çalışmalarına yönelik yükümlülüklere uymak,
• Denetimli serbestlik kararının infazına yönelik kurallara uymak,
• Denetimli serbestliğe yönelik denetim kurallarına uymak,
• Denetimli serbestlik personeli tarafından yöneltilen uyarı ve önerilere riayet etmek,
• Üst üste iki kez imzaya gitmeme gibi kural ihlallerini yapmamak.

Denetimli serbestlik süresi içerisinde hükümlüye verilen elektronik cihazlar usulüne uygun olarak kullanılmalı ve bu cihazlar korunmalıdır. Cezası infaz edilirken hükümlünün denetimli serbestlik personeline ve diğer kurum personellerine karşı saygılı olması istenir. Bunun yanı sıra kurumların işleyişini tehlikeye sokacak hareketlerden de hükümlü kaçınmak zorundadır.

Hakkında denetimli serbestlik kararı alınmış olan hükümlünün adresinde bir değişiklik olması halinde yeni adresin müdürlüğe bildirim yapılmak zorundadır. Adres bildirim yapılmayan durumlarda ise hükümlünün eski adresine tebligatların iletilmesi söz konusu olmaktadır.

Denetimli Serbestliğe Uyulmazsa Ne Olur?

Denetimli serbestlik yasası uyarınca hükümlü hakkında bu karar uygulanacağı zaman kuralların ihlal edilmemesi gerekir. Hükümlü bu kurallara uymayı taahhüt ettiği için tahliye edilir. Denetimli serbestlik yasasına uyulmadığı takdirde infaz şekli ortadan kaldırılmaktadır.

Hükümlünün denetimli serbestlik yasasını ihlal etmesi hakkında verilecek yeniden açık cezaevine alınma kararını ortaya çıkaracaktır. Hükümlü denetimli serbestlik yasası gereği uygulanan kuralları çeşitli biçimlerde ihlal edebilir. Hükümlü denetimli serbestlik yasasına uymadığında dışarıda geçirdiği denetimli serbestlik süresi cezasından düşülür. Denetimli serbestlik süresince dışarıda olan hükümlü için bu süre aynen cezaevinde geçirilmiş gibi kabul edilir.

Hükümlü denetimli serbestlik yasasından yararlandığında ve tahliye olduğunda 5 gün içinde denetimli serbestlik müdürlüğüne gitmesi gerekir. Ayrıca hükümlünün üst üste iki kez imzaya gitmemesi de kural ihlali olarak değerlendirilir. Denetimli serbestliğin uygulanmasına yönelik düzenlemeler Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği uyarınca yapılmaktadır.

Denetimli Serbestliğin İhlal Edilme Biçimleri

Denetimli serbestliğin ihlal edilme biçimleri söz konusu olduğunda hükümlü hakkında verilmiş olan denetimli serbestlik kararı ortadan kalkacaktır. Bu durumda da hükümlü tekrar cezaevine döner. Denetimli serbestlik yasası çeşitli şekillerde ihlal edilebilir.

• Hükümlü tahliye olduktan sonra 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmak zorundadır.
• Hükümlü denetimli serbestlik programına ve yükümlülüklere uymama konusunda ısrarcı olmamalıdır.
• Hükümlü denetimli serbestlik yasasından yararlanma talebinden vaz geçmemiş olmalıdır.
• Denetimli serbestlik süresi içinde hükümlü yeni bir suç işlememelidir.

Denetimli Serbestlik Kararının Ortadan Kalkması-Durdurulması-Değiştirilmesi

Denetimli serbestlik kararı alındığında hükümlü hakkında bu kararın durdurulması, ortadan kaldırılması ya da değiştirilmesi yönünde yeni bir karar alınabilir. Bu durumda aşağıdaki şartların varlığına bakılır:

• Hükümlü elinde olmayan sebeplerle denetimli serbestlik kararını yerine getiremezse,
• Denetimli serbestlik kararının infazı mümkün olmadığında,
• Denetimli serbestlik infazı imkânsız hale gelmiş ise (yükümlü tutuklandığında, hapis cezasının infazı başladığında, hükümlü askere alındığında infaz imkânsız hale gelir),
• Tedbirin uygulanması beklenen faydayı sağlamayacaksa,
• Denetimli serbestlik kararının hapis cezasından daha ağır sonuçlar doğurma ihtimali varsa.

Hükümlü hakkında uygulanan denetimli serbestlik kanunu uyarınca hükümlünün veya kanuni temsilcisinin infaz hakimliğine ya da denetimli serbestlik müdürlüğüne itiraz etme hakkı bulunur. İnfaz hizmetlerinin yürütümü sürecinde yapılan işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile bu başvuru bir dilekçe vermek sureti ile gerçekleştirilir.

Denetimli Serbestlik İtiraz Dilekçesi

Dilekçesi örneği:

        ……………………………..’ NE;

DOSYA NO :  …/… E.

SANIK :  

MÜDAFİİ :

KONU :

AÇIKLAMALAR :

1-)

2-)

3-)

EKLER:

1-) … Mahkemesi …./…. E. …./… K. sayılı dosyası

2-) …. Tarihli doktor ve hastane raporları.

3-) Bir adet tasdikli vekaletname örneği 

Hükümlü Müdafii

                                                                                           Av.

Denetimli Serbestlik Yargıtay Kararları

Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin denetimli serbestliğe ilişkin vermiş olduğu 18.12.2019 tarihli kararı şu şekildedir:

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Adli sicil kayıtları ve UYAP üzerinden yapılan araştırmada, sanık hakkında, bu suç tarihinden önce, aynı suçtan dolayı açılmış başka bir dava nedeniyle verilip kesinleşmiş ve suç tarihinde infaz edilmekte olan herhangi bir tedavi ve/veya denetimli serbestlik tedbirinin bulunmadığı ve bu hususun Mahkemece ayrıca araştırıldığı ve gerekçede belirtildiği, duruşma davetiyesinin yasal ihtar ile birlikte denetimli serbestlik müdürlüğü kararı ekli olarak tebliğ edildiği anlaşıldığından, tebliğnamede yer alan bu yöndeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir.

Sanık hakkında 10.04.2014 tarihinde verilip 24.04.2014 tarihinde kesinleşen tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasına ilişkin kararın infazı için Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğünce gönderilen 07.05.2014 ve 17.09.2014 tarihli çağrı yazısı tebliğ mazbatasının düzenlendiği tarihte geçerli olan 05.03.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliğinde çocuk olan sanıkla ilgili çağrı yazısının sanığın velisi adına düzenlenip velisi adına tebliğe çıkarılacağına dair bir hüküm olmadığından, çağrı yazısının bizzat sanık adına düzenlenip sanık adına tebliğe çıkarılması gerekirken, velisi adına düzenlenip tebliğe çıkarılması usulsüz olup, bu tebliğden sonra sanığın Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne müracaat etmediği ileri sürülerek, tedavi ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüğünü ihlal ettiği kabul edilemeyeceğinden, sanık hakkındaki tedavi ve denetimli serbestlik tedbirinin infazının devamına kararı verilmesi gerekirken, yargılamaya devam edilerek mahkûmiyetine hükmolunması, 

Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 18.12.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Sıkça Sorulan Sorular

Denetimli Serbestlik Nedir?

Hükümlünün belirli koşulları sağladığı durumlarda yararlanabileceği denetimli serbestlik yasası, deneme süresi içerisindeyken cezanın sosyal yaşam içinde çekilmesine olanak tanıyan bir uygulamadır.

Denetimli Serbestlik Şartları

Hükümlünün koşullu salıverilme süresine 1 yıl ve daha az kalmış olmalıdır, hükümlü açık ceza evine geçmiş ya da bu hakkı kazanmış olmalıdır. İyi halli olma zorunluluğu ve hükümlünün denetimli serbestlik kanunundan yararlanmayı talep etmesi de diğer şartlar arasında yer alır.

Denetimli Serbestlik Türleri

Adli kontrol tedbiri, hapis cezalarına seçenek olan yaptırımlar, hapis cezası ertelendiğinde verilen yükümlülükler, hükümlünün belli haklarının kısıtlanması, HAGB kararı, etkin pişmanlık hükümleri, çocuğun denetim altına alınması, adli para cezasına karşılık kamuya faydalı bir işte çalıştırılma denetimli serbestlik türleri arasında yer almaktadır.