Sulh Hukuk Mahkemesi Nedir? Hangi Davalara Bakar? 

Sulh hukuk mahkemesi, belli özel hukuk davalara bakmak üzere kurulmuş olan bir mahkemedir. Asıl görevli mahkeme olan asliye hukuk mahkemesi ile beraber genel mahkemelerden biri olarak çeşitli davalara bakar. Sulh hukuk mahkemesi tek hakimlidir. Her adliyede kurulması gereken mahkemedir. 

Özel hukuk uyuşmazlıklarını yargılayan mahkemeler arasında genel mahkeme görevi ve yetkilerine sahip olan mahkeme, kanunlar kapsamında sulh hukuk mahkemesidir. Asliye hukuk mahkemesi ve sulh hukuk mahkemesi özel hukuk uyuşmazlıklarına bakar. Her ikisi de genel görevli temel iki mahkemedir. Asliye hukuk mahkemesinin görevi asılken, sulh hukuk mahkemesinin görevi istisnadır. 

Asliye hukuk mahkemesinde özel bir kanun hükmü ile açıkça sulh hukuk mahkemesinde görüleceği bildirilmeyen bütün davalar görülür. Kanunlarda belli bir uyuşmazlık çeşidi için açıkça özel bir mahkemenin görevli olduğu kabul edilmiş olduğunda, uyuşmazlığı çözmek için görevli mahkeme kanunun belirlediği özel görevli olarak, sulh hukuk mahkemesidir. Sulh hukuk mahkemesi genel hukuk kapsamında değerlendirilir. Genel hukuk avukatı aracılığı ile davalar takip edilir. 

Sulh Hukuk Mahkemesinin Görev ve Yetkileri 

Sulh hukuk mahkemesi, dava konusunun değer ya da tutarına bakmadan şu uyuşmazlıklara bakmakla görevlidir. 

• Çekişmesiz yargı işlerinde kural itibari ile sulh hukuk mahkemesi görevlidir. 
• Arabuluculuk faaliyeti sonucuna göre tanzim edilen anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhinin verilmesinde sulh hukuk mahkemesi görev ve yetkilidir. 
• Sulh hukuk mahkemesi arabuluculuk bürosunun yetkisine yapılan itiraz hakkında karar vermede görevlidir.  
• Sulh hukuk mahkemesi; Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenen sulh hukuk hâkiminin gözetim ve denetimi altında görev yapar. Arabuluculuk bürosunun olmaması halinde büronun görevini sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğü yapar. Bu işlemler hakimin gözetimi ve denetimi altında gerçekleştirilir. 
• Kiralanan taşınmazların, ilgili İcra ve iflas Kanunu kapsamında ilamsız icra yolu ile tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak kaydı ile kira ilişkisinden ortaya çıkan alacak davaları da dâhil, tüm uyuşmazlıkları konu alan davalara bakar. Aynı zamanda bu davalara karşı açılan davalara da sulh hukuk mahkemesi bakar. 
• Taşınır ve taşınmaz mal ya da hakların paylaştırılması ve ortaklığın giderilmesi davalarında da sulh hukuk mahkemesi görevlidir. 
• Taşınır ve taşınmaz mallarla ilgili konularda yalnız zilyetliğin korunması davalarında sulh hukuk mahkemesi görevlidir. 
• Aralarında olan bağlantı sebebi ile birlikte açılan davalarda bazı dava arkadaşları ya da talepler yönünden özel mahkeme, bazı detaylar kapsamında da genel mahkeme görevli ise davaya bakmada özel mahkeme görevlidir. Davanın diğerine tabi olmak sureti ile tamamıyla özel mahkemede görüleceği ilkesi, yargısal uygulamalarda kararlılıkla kabul edilip sürdürülür. 
• Davada bazı dava arkadaşları ya da talepler açısından farklı özel mahkemeler görevli olabilir. Bu durumda davanın açıldığı mahkeme bu özel mahkemelerden biriyse davaya o mahkeme bakar. Dava genel mahkemede açılmışsa, birden fazla özel mahkeme de görevli ise ağırlıklı hukuki ilişki kapsamında görevli mahkeme olan özel mahkemede dava görülmek üzere görevsizlik kararı verilir. Davadaki talepler asliye hukuk mahkemesinin ve sulh hukuk mahkemesinin görevine girerse dava tümü ile asliye hukuk mahkemesinde görülür.

Sulh Hukuk Mahkemesi Hangi Davalara Bakar? 

Sulh hukuk mahkemesi, bazı özel hukuk davalarına bakar. Bunlar; 

• Kat mülkiyetinden kaynaklanan davalar, 
• İzale-i şuyu (ortaklığın giderilmesi) davası, 
• Kiralananın tahliyesi davası, 
• Kira ilişkisinden kaynaklanan tespit davası, 
• Kira bedelinin uyarlanması davası, 
• Kira sözleşmesinin iptali, 
• Terekenin tespiti davası, 
• Miras ortaklığına temsilci atanması, 
• Mirasın reddi davası, 
• Terekenin borca batık olduğunun tespiti davası, 
• Kayyım atanması ve kayyımlık ile ilgili diğer davalar, 
• Vasi atanması veya vasinin görevinden çekilmesi davası, 
• Vasiyetnamenin açılması, 
• Tek başına açılan zilyetliğin korunması davası, (Zilyetliğin tespiti ile birlikte açılırsa Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir). 
• Arabuluculuk uygulamasında icra edilebilirlik şerhi verilmesi, 
• Çocuk mallarının korunması davası. 

Sulh Hukuk Mahkemesi Nasıl Kurulur? 

Hukuk mahkemelerinin kuruluşu ile ilgili kanun kapsamında sulh hukuk mahkemesi; 

• Her şehir merkezinde ve bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu dikkate alınarak, belirlenen ilçelerde Hakimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşünün alınması şartı ile Adalet Bakanlığı tarafından kurulur. 
• İş durumunun zorunlu hale getirmesi sonucu açılan yerlerde, hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesi olabilir. Bu daireler ise numaralara ayrılır. 
• Hukuk mahkemeleri bulundukları il ya da ilçenin adı ile ifade edilir. 

Sulh Hukuk Mahkemesinde Dava Açmak İçin Neler Gerekir? 

Sulh hukuk mahkemeleri basit yargılama usulüne göre hareket eder. Basit yargılama usulü HMK 316. Maddede açıkça düzenlenmiştir. Buna göre; 

• Sulh hukuk mahkemesinde dava açılması ve davaya cevap verilebilmesi için dava açacak tarafların dilekçe ile başvuru yapması gerekir. 
• Başvuruya cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliği edilmesinden itibaren iki hafta olarak belirlenmiştir. 
• Davalı taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremez. 
• Mahkeme, uygun olan durumlarda tarafları duruşmaya davet etmeden de dosya üzerinden karar verebilir. 

İlgili kanunlarda dava dilekçesinde bulunması gereken hususlar açıkça belirtilmiştir. Tüm bu hususlara eksiksiz şekilde dilekçede yer verilmelidir. Sulh hukuk mahkemesine sadece bir dilekçe verilebileceği için dilekçenin dikkatli bir şekilde tüm ayrıntıları atlanmadan hazırlanması gerekir. Bu unsurlar kapsamında dilekçe hazırlandıktan sonra yetkili ve görevli olan sulh hukuk mahkemesinde dava açılabilir. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Sulh hukuk mahkemesinin konuları nelerdir? 

Sulh hukuk mahkemesi dava konusunun değer ya da tutarına bakılmaz. Bu durumda kiralanan taşınmazların, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dahil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalara sulh hukuk mahkemesi bakar. Ayrıca bu davalara karşı açılan davalar ve taşınır, taşınmaz mal ya da hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin davalara da bakar. Taşınır ve taşınmaz mallarla ilgili zilyetliğin korunmasına yönelik davalar da sulh hukuk mahkemesinin konusudur. 

Sulh ceza mahkemesi hangi davalara bakar? 

Sulh ceza mahkemesi ile sulh hukuk mahkemesi birbirinden farklı iki mahkemedir. Sulh ceza mahkemesi tutuklama, adli kontrol gibi ceza davalarının soruşturma aşamasında karar mercidir.