Boşanma Davasında Çocuğun Velayeti Kime Verilir?

Velayet, çocukların üstün menfaatlerinin korunması için belirlenen hak ve yükümlülüklerdir. Kanunlar, anne ve babalara, çocuklarına ve çocuklarının mallarına özenli davranma ve onları temsil etme konusunda yükümlülük yüklemiştir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi için bazı haklar bulunur. Bu ödev ve hakların toplamı velayettir.

Evlilik birliği devam ederken velayet hakkı birlikte kullanılır. Bu hak kurallar gereği boşanma sonucu taraflardan birine verilir. Boşanma davası esnasında ilk olarak çocuğun velayeti tedbir amaçlı taraflardan birine verilir. Sonrasında verilen boşanma kararı ile beraber hakim çocuğun velayetini taraflardan birine verileceğini hükmeder. Velayetin hangi tarafa verileceği, tamamen boşanma sebebi ile ilişkilidir.

Hakim velayeti hangi tarafa vereceğine dair geniş bir takdir hakkı bulunur. Hakim velayet ile ilgili karar verirken, çocuğun üstün yararını gözetir. Çocuğun üstün menfaatinde; bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişiminin sağlanması amacı dikkate alınır. Anne ve babanın yararları; ahlaki değer yargıları, sosyal konumları, çocuğun üstün yararını etkilemeyeceği kadar göz önünde bulundurur.

Kararda önemli olan, çocuğun hangi tarafta kalması durumda daha iyi yetiştirileceği ve bakılacağıdır.  Bu kapsamda, çocuğa dair birtakım bilgiler değerlendirilir. Bunlar; çocuğun cinsiyeti, doğum tarihi, eğitim durumu, kimin yanında okuduğu, velayeti talep eden tarafın çocuğun eğitim durumu ile ne kadar ilgilendiği, sağlığı ile kimin ilgilendiği gibi özel durumuna ilişkin hususlardır.

Velayetin belirlenmesinde anne ve babadan kaynaklı özelliklerin de dikkate alınması kaçınılmazdır. Bu sebeple mahkeme; çocuğu başkasına bırakma, ihmal etme, iradi olarak terk etme, yönlendirme gibi hususları ve tarafın velayet talebinin olup olmamasını değerlendirir. Çocuğa şiddet uygulanması, sadakatsizlik, ekonomik durum, meslek, dengesiz davranışlar gibi tüm belirleyici durumlar göz önünde bulundurulur. Velayet davalarında alanında uzman bir aile hukuku avukatı görüşü almakta yarar vardır.

Boşanma Sonucu Çocuğun Velayetinin Anneye Verilmesi

Yaşı küçük olan çocuklar ve anne şefkat ve bakımına muhtaçtır. Dolayısı ile bu çocukların velayeti anneye verilir. Velayetin üstlenilmesine engel bir durum olmadığı tespit edildiği sürece, çocuk beyanında da baba ile yaşama isteği bulunmuyorsa, velayet genellikle anneye verilir. Çocuğun yaşının çok küçük olması durumunda anlaşmalı boşanma davası söz konusu ise taraflar arasında çocuğun velayetinin babaya bırakılması hususunda mutabakat olabilir.

Böyle bir durum söz konusu olduğunda bile hakim çocuğun velayetini anneye verebilir. Tarafların mutabakata varamaması halinde anlaşmalı boşanma davası çekişmeli olarak devam edebilir. Velayet hakkı elde eden anne ya da babanın yeniden evlenmesi, tek başına velayetin değiştirilmesinde etken değildir.

Boşanma Sonucu Çocuğun Velayetinin Babaya Verilmesi

Çocuğun velayetinin annede olması çocuğun sağlığına, eğitimine ya da ahlakı için tehlike teşkil ediyorsa, velayet babaya verilebilir. Aynı zamanda boşanma davasında eğer çocuk babası ile birlikte yaşamak istediğini söylüyorsa, bunun yanında babanın velayeti üstlenmesine engel bir durum yoksa, çocuğun üstün yararı gözetilerek velayeti babaya verilebilir. Çocuğun velayetinin kaç yaşındayken babaya verilebileceğine dair net bir sınır yoktur.

Anne ile babanın ortak karar ı sonucu velayetin babaya bırakılması durumunda da eğer babanın velayeti üstlenmesinde engel bir durum bulunmuyorsa, velayet babaya verilebilir. Aynı zamanda annenin velayet görevini kötüye kullandığına kanaat getirilirse, baba ile görüş günlerinde çocuğu baba ile görüştürmediği tespit edilirse, velayet hakkı kötüye kullanılması sebebi ile çocuğun üstün yararı gözetilir ve velayet babaya verilebilir. 

Çocuğun okulunun babasının ikamet adresine yakın olması gibi sebepler ile velayet fiilen babadaysa, velayet anneden alınarak babaya verilebilir.

Ortak Velayet Ne Demek?

Ortak velayet evlilik devam ederken çocuğun velayetinin anne ve babada olması demektir. Ortak velayet, anne ve babanın çocuğun bakım ve eğitimi ile ilgili çocuğun menfaati doğrultusunda ortak karar vermesi anlamına gelir. Anlaşmalı boşanma süreçlerinde anne ve baba ortak velayete karar verilmesini talep ederse ya da yabancılık unsuru içeren boşanma söz konusu ise taraflar anlaşmışsa da mahkemece boşanma sonrası için ortak velayete kararı hükmedilebilir.

Hakim Velayet Hakkı Kararı Alırken Hangi Araştırmaları Yapar?

Velayet kamu düzenine ilişkin bir husus olduğu için hakimin kendiliğinden araştırması, yani re’sen araştırma ilkesi kapsamında değerlendirmesi söz konusudur. Velayetin hangi tarafa verileceğinde karar sahibi hakim, ilk olarak anne ve babayı dinler. Çocuğun üstün menfaatini gözeterek velayeti taraflardan birine verir. Tarafların yaşam şartları, gelir, sosyal ve psikolojik durumu ile çocuğun sağlıklı gelişimi ve bakımı için velâyeti üstlenmeye engel bir durumunun olup olmadığının araştırılması gerekir. Hakim, boşanma nedeni ile velayeti ayrı ayrı değerlendirir. Burada anne ve babanın mali durumları başta olmak üzere yaşları, boşanmada kusurlu olup olmadıklarının çok önemi yoktur.

Ayrıca, çocukların kendilerini ilgilendiren konularla ilgili görüşünün alınması ve görüşlerine gereken önemin verilmesini de göz ardı etmezler. Dolayısı ile idrak yaşında olan çocuklara hangi ebeveyn ile birlikte yaşamak istediği sorulur.

Yargıtay’a göre 8 yaşında olan çocuk idrak çağındadır. 8 yaş ve üzerinde olan çocuklara velayetinin kime verilmesini istedikleri sorulmak zorundadır.

Aile mahkemesi bünyesindeki psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacılar inceleme ve raporlama yapar. Ebeveyn ve ortak çocuk ile görüşülür. Çocuğun eğitim başta olmak üzere yaşam olanakları ve kültürel gelişimi bakımından nerede yaşamak istediği ve velâyet hakkındaki görüşler uzmanlar tarafından alınır.

Sıkça Sorulan Sorular

Velayet davası nasıl açılır?

Velayet davası boşanmadan bağımsız bir dava olarak açılabileceği gibi boşanma davası ile birlikte yürütülen bir davadır.

Velayet davası için avukat şart mı?

Özellikle çekişmeli boşanma davaları zorlu süreçlerden oluşur. Dolayısı ile bir aile hukuku avukatı ile çalışmakta yarar vardır.