İşçi Hakları Nelerdir?

İşçi, bir iş sözleşmesi kapsamında çalışan gerçek kişileri tanımlamak için kullanılır. Bir firmada “beyaz yakalı” olarak çalışan satış ve pazarlama çalışanı ya da bir avukatın yanında çalışan bir avukat da, İş Kanunumuza göre işçi olarak kabul edilir.

İşçi hakları, işçi ve işveren arasında bulunan iş sözleşmesinden doğan ve iş sözleşmesi devam ettiği sürece ve çalışmanın sona ermesinden sonra işçinin sahip olduğu ve yasal olarak talep edebileceği çeşitli hakları ifade eder. İş sözleşmesinden taraflar için karşılıklı hak ve yükümlülükler doğar. Dolayısı ile işçi ile işveren arasında karşılıklı olarak bazı hak ve yükümlülükler vardır.

İş Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlar, işçi ve işverenlerin karşılıklı hak ve yükümlülüklerini düzenler. İş hukuku mevzuatı genellikle iş sözleşmesinin daha zayıf yanı olan işçiyi, stratejik açıdan daha iyi bir konumda olan işverene karşı korumayı hedefler. Böylece toplumsal olarak sürdürülebilir istihdam ve refahın sağlanması için gerekli adımlar atılmış olur. İşçi hakları iş hukukunun konusudur. İşçi ya da işveren olarak haklarınızı öğrenmek için bir iş hukuku avukatı ile görüşebilirsiniz.

İş Kanunu’nda İşçi Hakları Nelerdir?

İş Kanunu’na göre işçi olarak kabul edilen kişiler, çeşitli haklara sahiptir. Bu haklardan yararlanabilmek için işçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesinin yazılı şekilde olması bir kural olarak görülmez. Yazılı iş sözleşmesi olmadan çalışan işçiler de yasal haklarını arayabilir. Bu kişiler mahkeme yoluyla her zaman hakkını arayabilir. Bu haklar şu şekilde sıralanabilir.

• Ücret alma hakkı,
• İş sağlığı ve güvenliğini talep etme hakkı,
• Eşit muamele hakkı,
• Ara dinlenme hakkı,
• Fazla mesai ücret hakkı,
• Esaslı değişiklikler için rıza göstermeme hakkı,
• Belirli günler için izin hakkı.

İşten Çıkarılan İşçinin Hakları Nelerdir?

İş Kanunu göre işten çıkarılan işçiler bazı haklara sahip olur. Bu haklar, işten çıkarılan işçinin hangi durumlarda işten çıkarıldığına göre değişiklik gösterir.

İş güvencesi mevcut bir iş yerinde haklı sebeple işten çıkarılma söz konusu ise bu durumda fesih süreler ve geçerli sebep değerlendirmeye alınır. Böyle bir durumda; kıdem tazminatı koşulları varsa işçi, öncelikle kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İhbar sürelerine ya da ekonomik sebeplere dayanılmadığı takdirde ise dava açmak şartı ile ihbar tazminatı talep edilebilir. Bunun yanında işe iade davası açarak, işe iade talebinde de bulunmak mümkündür.

Haklı nedene dayanan işten çıkarma durumunda işçi, dava açarak haklı sebebin gerçekleşmediğini ispat etme şartı ile tazminat alma hakkına sahiptir. İşçinin, yasal haklarını öne sürebilmesi ve sürecin istediği gibi sonuçlanması adına uzman bir iş hukuku avukatı ile görüşülmesinde yarar vardır.

İstifa Eden İşçinin Hakları

İstifa eden işçi, bazı durumlarda kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir. İstifa eden işçinin kıdem tazminatı alamayacağı yönünde genel bir durum olsa da, bu kuralın istisnaları da vardır. İş Kanunu’nun hala yürürlükte olan 14. maddesine göre şu durumlarda kıdem tazminatı alınabilir.

• Askere gitmek üzere istifa eden işçi,
• Evlilik sebebi ile istifa eden kadın işçi,
• Emeklilik sebebi ile istifa eden işçi, diğer şartların da mevcut olması durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir. 

Kıdem Tazminatı Davası ve Tazminat Miktarı Hesaplaması 

İstifa eden işçiler, haklı nedenlerle derhal fesih halinde bile ihbar tazminatı almaya hak kazanamaz. Ancak, işçiler çalıştığı süre boyunca kullanmamış olduğu yıllık izin, tatil, ulusal bayram ve genel tatil günü gibi izin günlerinin ödemesini talep edebilir. Aynı şekilde işçi, çalışma süresince yapmış olduğu fazla mesai sürelerinin de ödenmesini talep edebilir. Ödenmeyen işçilik alacak ve tazminatları için iş mahkemesinde dava açılabilir. Sigortalılık durumuna göre bir usulsüzlük yapılmışsa işçi, sigorta kayıtlarının düzeltilmesini ve eksik kalan primlerinin ödenmesini talep edebilir.  Bunun dışında hizmet tespit davası açılabilir. 

İşçinin istifaya zorlanmış olması halinde şartlar değişiklik gösterebilir. Ancak, bu hususun ispatlanması şartı aranır. Dolayısı ile bu konu ile alakalı olarak da alanında uzman bir iş hukuku avukatı ile görüşülmesi ve hukuki danışma hizmeti alınması önerilir.

İş Hukuku Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk

İş hukuku uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk uygulaması düzenlenir. Buna göre işçi ve işveren alacağı ile tazminat tutarı ve işe iade talebi ile ilgili açılacak olan davalara göre dava açılışı öncesi arabulucuya başvurulmuş olması zorunluluğu bulunur.

Arabuluculuğun dava şartı olarak düzenlendiği davaları açacak olan taraf işçi ya da işveren olabilir. Her iki tarafında zorunlu arabuluculuk sürecini yürütmesi gerekir. Anlaşamamaya dair son arabuluculuk tutanağının imzalı bir nüshasını açacağı davada delil olarak mahkemeye sunmalıdır.

İşçi Haklarında Hangi Mahkeme Görevlidir?

Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti alacağı, mobbing ve ücret alacağı gibi işçi işveren arasındaki uyuşmazlıklar ve davaları çözümlemekte İş Mahkemeleri görevlendirilmiştir.

Sıkça Sorulan Sorular

İşçi hakları nereden öğrenilir?

İşçi hakları İş Kanunu’nda açıkça düzenlenmiştir. SGK işçi hakları ile alakalı Sosyal Güvenlik Kurumu iletişim merkezinden ve ALO 170 hattı üzerinden iletişime geçip detaylı bilgiler alabilirsiniz. Ayrıca bir iş hukuku avukatı ile görüşerek de haklarınızı öğrenebilirsiniz.

İşçi hakları nedir?

İş Kanunu’na göre bir iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan işçiler, işçi sıfatı alır. İşçilerin hakları ise; İşe iade hakkı, kıdem tazminatı hakkı, ihbar tazminatı hakkı, ücret hakkı, fazla mesai ücreti hakkı, yıllık izin ücreti hakkı, hafta tatili hakkı, UGBT alacağı hakkı, ayrımcılık tazminatı hakkı, sendikal tazminat hakkı, işsizlik ödeneği hakkı olarak sıralanabilir.

İşçi hakları için avukat şart mı?

İşçi hakları oldukça detaylı bir hukuk konusudur. İş hukuku avukatı haklarınızı öğrenebilir, süreci çok daha profesyonel şekilde takip edebilirsiniz.