Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı

Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı bilişim sistemleri kullanılarak yapılır. Nitelikli dolandırıcılık   şeklinde gerçekleşen bu suç Türk Ceza Kanunu 158/1-f kapsamında değerlendirilir. İnternet dolandırıcılığı olarak da bilinen sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı son yıllarda sıklıkla karşılaşılan bir suç tipidir.

Sosyal medya mecralarının yaygın olarak kullanılmasında internetin hızlı bir biçimde insan yaşamına dahil olmasının önemi büyüktür. İnternet ağları üzerinden çeşitli platformlar kullanılarak çift yönlü ve eş zamanlı olarak kesintisiz olarak iletişim kurulabilir.

Sosyal medya olarak adlandırılan bu platformların geleneksel medyadan ayrılan çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Sosyal medya platformları üzerinden ürün ve hizmet pazarlaması yapılabilir, bilgi paylaşımında bulunulabilir ya da iletişim kurulabilir.

Bilişim dolandırıcılığı veya bilişim yolu ile dolandırıcılık suçları arasında yer alan sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçu aynı zamanda internet suçu olarak da bilinmektedir. Bunun sebebi ise internet ağları üzerinde yer alan sosyal medya platformları arasında Instagram ve diğer mecraların yer almasıdır.

İnternet kullanılarak sosyal medya platformlarından yapılan her tür dolandırıcılık suçu için bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması yolu ile işlenen nitelikli dolandırıcılık suçu uyarınca cezalandırma yapılır.

Bu suç işlenirken Instagram ya da sosyal medya platformları üzerinden ürün veya hizmet satışı yapılabilir. Gerçekte var olmayan ürün ve hizmetler pazarlanırken alıcılar hileli davranışlar sergilenmek sureti ile kandırılabilir. Buna ilaveten kullanıcılar hileli davranışlarla kandırılarak herhangi bir kazanç elde etmiş gibi aldatılabilir. Kendilerinden para talebinde bulunulabilir.

Bilişim sistemleri suçun işlenişi sırasında kullanıldığından nitelikli dolandırıcılık suçu sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçu için geçerli olur. Fail, bu suçu bile isteye gerçekleştirirken kendisine ya da bir başkasına ekonomik fayda sağlamak amacını güder. Mağduru zarara uğratan failin hileli davranışlarının amacı mağduru aldatmaktır.

Suç işlenirken fail ve mağdur bir araya gelmez. Bilişim sistemleri araç olarak kullanılır. Fail açısından yalnızca yalan söylemek suçun hile unsuru açısından yeterli olmaz. Söylenen yalan profesyonel nitelikte olmalı ve mağdurun iradesi üzerinde etki gücü bulunmalıdır.

Bilişim sisteminin suç işlenirken araç olarak kullanılması gerekir. Sisteme girilmek sureti ile hareket edilerek sistem kullanılarak çıkar elde edildiğinde bilişim suçu işlenmiş olur. Buna ilaveten somut olayın durumuna göre bilişim sistemi kullanılarak hırsızlık suçu da vücut bulabilir. Yargıtay 15. Ceza Dairesinin konu hakkında verdiği 20.5.2021 tarihli kararı:

“Sanığın nitelikli dolandırıcılık suçundan mahkumiyetine ilişkin hüküm, sanık tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü;

Sanığın internet üzerinden kredi temin edeceğine dair ilan verdiği, bu ilanı gören katılanın sosyal medya hesabından sanık ile görüştüğü, sanığın 5.000 TL kredi verilebilmesi için 500 TL komisyon yatırması gerektiğini söylediği, bunun üzerine katılanın, sanığın posta çeki hesabına 500 TL yatırdığı, daha sonra sanığı aradığında ulaşamadığı anlaşılmakla; eylemin TCK’nın 158/1-f maddesinde düzenlenen bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunu oluşturduğunu takdir eden mahkemenin kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmemiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre, sanığın, hakkında lehe hükümlerin uygulanmasına ilişkin temyiz itirazlarının reddiyle, hükmün ONANMASINA, 20/05/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”

İnternet Dolandırıcılığı Suçu

İnternet dolandırıcılığı suçu işlenirken sosyal medya platformları kullanılır. Bunlar arasında Facebook, Twitter, Instagram ve diğer kanallar yer alabilir. E-posta kanalları üzerinden gönderilen mesajlar, WhatsApp uygulaması ve diğer platformlar da dolandırıcılık suçunun işlenebilmesi için kullanılır.

İnternet dolandırıcılığı suçu nitelikli dolandırıcılık suçu hükümleri uyarınca cezalandırılan bir suç tipidir. Bu suç işlenirken bilişim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı görülmektedir. Nitelikli dolandırıcılık suçunda fail, hileli davranışlar sergileyerek karşısındaki kişiyi aldatma amacı güder.

Aldatma sonucunda da kendisi ya da bir başkası adına menfaat temin etmeyi amaçlar. Elde edilen bu menfaat bir çeşit haksız kazançtır. Fail, aldatıcı nitelikteki davranışlarını bile isteye yapar ve bunun sonucunda da bir başkasına zarar verir. Ortaya çıkan zarar ve eylem arasında bir nedensellik bağı olduğunda ve zarar ekonomik nitelikte ise nitelikli dolandırıcılık oluşmuş demektir.

İnternet Dolandırıcılığı Suç Unsurları

Bilişim yolu ile işlenen internet dolandırıcılığı suç unsurları arasında mağdurun bilişim sistemine güvenmek sureti ile hareket etmesi yer alırken fail de bile isteye hileli hareketler sergiler ve bunun neticesinde de mağduru aldatma amacı güder.

Aldatılan mağdurdan da kendi adına ya da bir başkası lehine ekonomik fayda elde eder. Hileli hareketlerin amacı mağdurun aldatılmasıdır. Fail ve mağdur bilişim sistemleri üzerinden iletişim kurar. Fiziksel ortamda bir araya gelme söz konusu olmaz.

Bilişim sistemi bu şekilde araç olarak kullanılırsa da nitelikli dolandırıcılık suçu ortaya çıkar. Failin ortaya çıkaracağı zarar ekonomik nitelikte ise ve bu zarar ile failin eylemi arasında bir nedensellik bağı tespit edilirse suçun unsurlarından biri daha oluşmuş demektir.

Bilişim sistemleri kullanılarak nitelikli dolandırıcılık suçunun işlenebilmesi için fail hileli davranışları bile isteye yapmalı ve mağduru aldatma amacı gütmelidir Mağdur aleyhine veya bir başkası aleyhine failin haksız bir yarar temin etmesi ve bu menfaatin de failin ya da bir başkasının lehine olması gerekir.

Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu ve Cezası

Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçu bilişim sistemleri kullanılarak işlenir. Bilişim sistemleri araç olarak kullanıldığında internet üzerinden işlenen nitelikli dolandırıcılık suçu için verilen cezalar ise aşağıdaki gibi olur:

• Bilişim sistemlerini araç olarak kullanan kişi 4-10 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası alır.
• Hapis cezası verilen faile buna ilaveten adli para cezası da kesilir. 5000 güne kadar adli para cezası bu tür bir suç için verilebilir. Adli para cezası uygulanırken dikkate alınacak husus ise elde edilen menfaatin iki katından az miktarda cezanın uygulanamamasıdır.
• TCK 158/1-f maddesi sosyal medya dolandırıcılığı suçunda başvurulan kanun maddesidir. Bu suça verilen ceza 4-10 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası olmaktadır.

Yargıtay 15. Ceza Dairesinin konu hakkında vermiş olduğu 3.3.2021 tarihli kararı şu şekildedir:

“Nitelikli dolandırıcılık suçundan sanığın mahkumiyetine ilişkin hüküm sanık tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü;

“Sanığın internet üzerinden kredi temin edeceğine dair ilan verdiği, katılanın sosyal medya hesabından sanık ile görüştüğü, sanığın senet karşılığında kredi verdiğini söylemesi üzerine katılanın kredi talebinde bulunduğu, sanığın 20.000TL kredi verilebilmesi için 2.000TL komisyon yatırması gerektiğini söylediği, bunun üzerine katılanın, sanığın posta çeki hesabına 1.500TL para yatırdığı, daha sonra sanığı aradığında telefonlarına ve facebook adresine ulaşamadığı, bu suretle sanığın atılı suçu işlediğinin iddia edildiği olayda; sanık savunması, katılan beyanı ve tüm dosya kapsamına göre, sanığın suçu işlediğinin sabit olduğu gerekçesine dayanan, sanığın mahkumiyetine ilişkin mahkemenin kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmemiştir.

Yapılan yargılamaya, dosya içeriğine, toplanıp karar yerinde gösterilen ve değerlendirilen delillere, oluşa ve mahkemenin soruşturma sonucunda oluşan inanç ve takdirine, suçun oluşumuna ve niteliğine uygun kabul ve uygulamasına, hukuka uygun, yasal ve yeterli olarak açıklanan gerekçeye göre, sanığın hükme ilişkin ve yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, 03.03.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Etkin Pişmanlık

Etkin pişmanlık hükümleri uygulandığında şüpheli ya da sanık işlemiş olduğu suç sebebi ile pişmanlık duyarak mağdurun zararını giderir. Bunun sonucunda da hakkında verilen cezadan indirim yapılabilir.

Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçunda bilişim sistemleri araç olarak kullanıldığından nitelikli dolandırıcılık suçunun şartları oluşur. Fail, bile isteye mağduru ekonomik zarara uğratırken kendi adına ya da bir başkası lehine yarar temin eder.

Fail, mağdura vermiş olduğu ekonomik zararı giderdiğinde sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçu için etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilmektedir. Fail, dava açılmadan önce mağdura verdiği zararı giderdiğinde cezası 2/3 oranında indirilebilir.

Fail, dava açıldıktan sonra ve hüküm verilmeden önce mağdurun uğradığı zararı giderdiğinde ceza indirimi yarı oranda yapılır.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu Dava Zamanaşımı

Dava zamanaşımı süresi içinde dava açılmadığında ya da açılan dava süresi içerisinde sonuçlanmadığı takdirde dava zamanaşımından söz edilir. Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet dolandırıcılığı suçu için dava zamanaşımı süresi 15 yıl olarak belirlenmiştir.

Fiil ve fail öğrenildikten sonra 15 yıl içinde dava açılmadığı takdirde dava zamanaşımı süresi devreye girmiş olur.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu Şikayet Süresi

Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet dolandırıcılığı suçu işlendiğinde soruşturma başlatılabilmesi için şikayet şartı aranmamaktadır. Bu suçun takibi şikayete bağlı değildir. Savcılık olayı haber aldığında kendiliğinden soruşturma başlatır.

Suçun bu özelliği sebebi ile de herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır. Dava zamanaşımı aşılmadığı sürece şikayet gerçekleştirildiğinde soruşturma başlatılabilir. Şikayete tabi bir suç olmaması nedeni ile de şikâyetten vazgeçilmesi dava düşmesine yol açmaz. Dava sonuçlanana kadar devam eder.

Şikayete tabi suçlarda mağdurun şikayetinin ardından soruşturma ve kovuşturma başlatılabilir. Şikayete tabi olmayan suçlarda ise savcılık olayı haber aldığında soruşturma başlatır. Savcılık kamuyu temsilen harekete geçer. Bu sebeple de yeterince suç şüphesi içeren delile ulaştığında bir iddianame hazırlar. 

Hazırlanan iddianamenin ardından da kamu davası açar. Şikayete tabi olmayan suçlarda şikayetten vaz geçilmiş olması dava düşme sebebi olmaz. Savcılık kamu davası sonuçlanıncaya dek davanın tarafı olarak davaya müdahil olur.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu Uzlaştırma

Uzlaştırma hükümleri uyarınca fail ve mağdur bir uzlaştırmacı nezaretinde bir araya gelerek aralarında iletişim kurulması sağlanır. Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet suçu işlendiğinde uzlaşma hükümleri geçerli olmaz.

Bu suç uzlaştırma kapsamında yer almadığından soruşturma sırasında yeterli suç şüphesine yol açan delil elde edilmiş ise savcılık bir iddianame hazırlayarak kamu davasını iddia makamı sıfatı ile açar.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu HAGB

Sanık hakkında hüküm verilen cezanın denetim süresi içindeyken ve belirli koşulların da sağlanması durumunda sonuç doğurmayacak biçimde sonlanması, sanığın denetim süresinde iyi halli olması ve kasıtlı bir suç işlememesi ile mümkündür.

Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet dolandırıcılığı suçu için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için etkin pişmanlık hükümleri uygulanmış olmalıdır. Bu tür bir durum oluşmuş ise HAGB kararı verilebilir.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu Adli Para Cezası, Erteleme

Adli para cezası tek başına veya hapis cezası ile uygulanabilen bir yaptırımdır. Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet dolandırıcılığı suçu işlendiği takdirde bu suça verilen hapis cezası 1 yıl ve altında olursa adli para cezasına çevrilebilmesi mümkündür.

Ceza ertelemesi ise sanık hakkında hükmolunan cezanın cezaevinde infazından şartlı olarak vaz geçilmesini ifade eder. Bu suçta 2 yıl ve altında hapis cezası verilmiş ise ceza ertelemesi hükümleri uygulanabilmektedir.

Sosyal Medya ve Instagram Kullanılarak İnternet Dolandırıcılığı Suçu Görevli Mahkeme

Nitelikli dolandırıcılık suçunda yargılama yetkisi Ağır Ceza Mahkemesi’ndedir. Sosyal medya ve Instagram kullanılarak internet dolandırıcılığı suçu da nitelikli dolandırıcılık suçu ile aynıdır. Bu sebeple de verilen cezalar nitelikli dolandırıcılık suçu için öngörülen cezalar ile uyuşur.

Bu suç için genel yargılama usulü uygulanır. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılamalar sırasında da ağır hapis cezaları ve adli para cezaları verilebilmektedir. Bu suça istinaden çeşitli deliller yargılama yapılırken dikkate alınır. Son olarak, ağız ceza mahkemesi sürecinde ceza avukatı yardımında ilerlemek, müspet kararın elde edilmesi noktasında yararlı bir yaklaşımdır.

Çeşitli cihazlar, uygulamalar ve hesaplar üzerinden gerçekleştirilen bilişim araçları kullanılarak yapılan sosyal medya dolandırıcılığı suçu ya da internet dolandırıcılığı suçu nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında yer alır. Bu suçta işlenen fiiller kolay ispatlanabilir niteliktedir.

Bu suçta failin sosyal medya hesapları üzerinden IP adreslerine ulaşılır. Bu adreslerin tespit edilmesi ile de gerçek adresin bulunması kolaydır. Bununla birlikte çeşitli sosyal medya platformları IP adreslerini soruşturma sırasında paylaşmazlar. Hesapların kimin üzerine olduğunun anlaşılabilmesi ise mümkündür.

Sosyal Medya Dolandırıcılığı Hakkında Bilinmesi Gereken Hususlar

Bilişim Hukuku çerçevesinde değerlendirilen internet dolandırıcılığı suçu çeşitli biçimlerde işlenebilen bir suç tipidir. Kişilere ait sosyal medya hesapları kullanılarak da internet dolandırıcılığı suçu işlenebilir. Bu suçun nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında yer almasının sebebi failin hileli davranışları ile bir başkasını aldatırken bilişim sistemlerini araç olarak kullanmasıdır.

Dolandırıcılık suçunda bilişim sistemleri araç olarak kullanıldığında suç nitelikli hale gelmektedir. Bu sebeple de verilen cezalarda artışa gidilir. Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçunun bir diğer özelliği de mal varlığına karşı işlenen suçlar çerçevesinde değerlendirilmesidir.

Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçu işlenirken sahte hesaplar açılabilir. Sahte reklamlar verme, dijital ortamda gerçekte var olmayan bir ürünü satma, sosyal medya hesaplarını ele geçirme, alıcıyı çeşitli biçimlerde mağduriyete uğratma yöntemleri bu tür bir suç işlenirken kullanılabilmektedir. Sistematik para talebinde bulunma, parayı aldıktan sonra hesapları kapatma yöntemleri de suçun işlenişi sırasında karşılaşılabilen durumlar arasında yer alır.

 

Sıkça Sorulan Sorular

• Instagram Üzerinden Dolandırılan Kişi Ne Yapmalı?

Instagram gibi sosyal medya platformları üzerinden dolandırılan kişiler vakit kaybetmeden Cumhuriyet Savcılığına başvurmalı ve suç duyurusunda bulunmalıdır.

• Dolandırıcılık Mağduru Parayı Yeniden Alabilmesi İçin Nereye Başvurmalıdır?

Öncelikle en yakın emniyet birimine veya C. Başsavcılığına müracaat edilmeli ardından takip başlatılmalıdır.

• Sosyal Medya Dolandırıcılığının Cezası Nedir?

Sosyal medya üzerinden yapılan dolandırıcılık suçu için TCK m. 158/1-f uyarınca dört yıldan on yıla kadar hapis cezası söz konusudur. Ayrıca, suçtan elde edilen yararın en az iki katı olacak şekilde adli para cezasına hükmedilir.