Uyarma ve Kınama Disiplin Cezası

Toplumun genel düzeni ceza hukuku kurallarıyla korunmaktadır. Kamu hizmeti düzeni ise disiplin hukuku kurallarıyla korunmaktadır. Kamu hizmetinin düzenin de ve işleyişinde bir aksama meydana gelmemesi için veya kamu hizmetinin gerektiği şekilde yürümesi amacıyla kanun, yönetmelik ve tüzükte kamu personeli adına bir takım yasa, görev, sorumluluk ve ödevler konulmaktadır. Bahsedilen kurallara aykırı davranılması durumunda kamu personeline disiplin cezası verilmektedir. Bu disiplin cezaları uyarma ve kınama cezası olarak iki kısımdan oluşmaktadır;

• Uyarma cezası; kamu personeline hal ve hareketlerinde ya da görevini yerine getirmekte dikkatli davranması gerektiğini
• Kınama cezası; kamu personeline hal ve hareketlerinde ya da görevi yerine getirmekte kusurlu olduğunun, bir yazı ile iletilmesidir.

Personel hukuku bakımından EGM bünyesinde çalışanlar haricinde bütün personel 657 sayılı Devlet Memuru Kanunu’na tabidir.

Devlet memurları kanun, yönetmelik ve tüzükte ifade edilen kurallara uymak zorundadır ve amirlerince verilen görev ve emirleri yerine getirmek durumundadırlar. Görevlerini doğru ve iyi bir biçimde yürütmek bakımından amirlerine karşı sorumlulukları bulunmaktadır. Ayrıca görevlerini yerine getirirken de etik kurallarına uymak zorundadırlar. “657 kınama cezası ile  Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamesi ile paralel şekilde düzenlenmiştir.” Bu doğrultuda kamu kurumları ve kuruluşlarının personelleri ve yöneticileri; “kamu hizmetlerini yerine getirirken; halkın günlük yaşantısını kolaylaştırmayı, hizmet kalitesini yükseltmeyi, halkın memnuniyetini artırmayı, hizmetten yararlananların ihtiyacına ve hizmetlerin sonucuna odaklı olmayı hedeflemek, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara uygun şekilde yürütmek, hizmetten yararlananlara iş ve işlemlerle ilgili gereken açıklayıcı bilgileri vererek onları hizmet süreci boyuna aydınlatmak, çalıştıkları kurum veya kuruluşun amaçlarına ve misyonuna uygun davranmak, ülkenin çıkarları, toplumun refahı ve kurumlarının hizmet idealleri doğrultusunda hareket etmek, tüm eylem ve işlemlerine yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket etmektir.”

Uyarma ve Kınama Disiplin Cezasını Gerektiren Eylemler

Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 8.maddesine göre uyarma ve kınama cezasını gerektiren davranışlar şu şekildedir;

MADDE 8 – (1) Uyarma cezasını gerektiren eylemler şunlardır:

“a) Silahını, araç ve gerecini, giyim ve kuşamını temiz tutmamak, çalıştığı yerin temizliğine özen göstermemek.

b) Yetkili makamlarca belirlenmiş tasarruf tedbirlerine riayet etmemek veya kullanımına sunulan kamu kaynaklarının kullanılmasında gösterilmesi gereken makul seviyedeki özeni göstermemek.

c) İzinsiz veya kurumunca kabul edilebilir özrü olmaksızın belirli zamanda yapılması gereken faaliyetlere geç kalmak.

ç) Görevdeyken, yetkili makamlar tarafından izin verilen durumlar haricinde görev veya hizmetle ilgisi olmayan işlerle uğraşmak.

d) Özürsüz veya izinsiz olarak mesaiye geç gelmek veya erken ayrılmak ya da günlük mesai saatlerine riayet etmemek.

e) Nezaket kurallarına aykırı tavır ve davranışlarda bulunmak.

f) Emrin icrası veya sonuçları ile katılım sağlanan toplantılarla ilgili olarak görevlendirme yapan amire bilgi vermemek.

g) Usulüne uygun olarak kendisine verilmiş olan bir emir üzerine; emrin uygun olmadığı, yanlış verildiği, yapılamayacağı ve benzeri şekillerde amirini alenen eleştirmek veya amire karşı itirazda bulunmak (Amir tarafından karar verilene kadar astın fikrini savunması veya emrin kanunsuz olduğu hususundaki kanaatini belirtmek için amire yaptığı itiraz bu kapsamda disiplinsizlik teşkil etmez.).”

(2) Kınama cezasını gerektiren eylemler şunlardır:

“a) Görev sırasında veya dışında, mevzuat veya talimatlarla yasaklanan davranışlarda bulunmak.

b) Mevzuatta belirlenmiş usul ve kurallara riayet etmeden sözlü, yazılı veya elektronik olarak müracaat veya şikâyette bulunmak.

c) Nöbeti teslimden sonra görev yerine özürsüz olarak geç dönmek.

ç) Bildirimleri süresi içerisinde yerine ulaştırmamak.

d) Mevzuat veya talimatlarla taşınmasına veya bulundurulmasına izin verilmiş olanlar dışında, mesleğin ciddiyeti ile bağdaşmayacak biçimde yüzük, bilezik, kolye, madalyon, rozet ve benzeri şeyleri takmak.

e) Görev sırasında veya dışında kendisi ile aynı rütbede çalışanlara veya mesai arkadaşlarına karşı saygısız davranmak.

f) Mevzuat ve talimatlarla kendisine tevdi edilmiş görevlerin gerektirdiği sorumluluğu üstlenmekten imtina ettiğini gösterecek tavır ve davranışlarda bulunmak.

g) Amirleri, üstleri, aynı rütbedeki veya çalışma arkadaşları hakkında ve onların bulunmadığı ortamlarda, onların işlem, eylem ve kişilikleri hakkında kötüleyici veya konuştuğu kişilerde kötü intiba bırakacak tarzda olumsuz sözler söylemek.

ğ) Zati demirbaş tabanca veya geçici olarak verilen demirbaş tabancanın üzerinde orijinalliğini bozacak boya, kaplama, gravür veya ciddiyetle bağdaşmayacak şekil, desen, resim ve karakter gibi değişiklikler yapmak.

h) Mevzuata veya mesleki teamüllere aykırı hitaplarda bulunmak.

ı) Bu fıkrada disiplinsizlik olarak saptanan eylem, işlem, tutum ve davranışlar dışında herhangi bir biçimde görevin takdir ve yerine getirilmesinde müsamaha ve savsaklama göstermek.

i) Kılık ve kıyafet ile ilgili olarak mevzuatta belirlenmiş kurallara uymamak.”

Uyarma ve Kınama Cezalarında İdari İtiraz ve İptal Davası Açma Süresi

Uyarma ve kınama cezası personelin meslek hayatını olumsuz etkileyebileceği için ceza almış personellerin savunma hakkı bulunmaktadır. Uyarma ve kınama cezası alan personellere cezaya itiraz edebilmesi için başvuru süresi ve başvuracakları mercii bildirilmektedir. Cezanın tebliğinden itibaren 10 iş günü içerisinde itirazda bulunabilmektedirler. 10 gün içinde itirazda bulunulmayan cezalar kesinleşmektedir. Disiplin kurulu ve disiplin amiri tarafından savunma alınmadıkça uyarı ve kınama cezası verilememektedir. Kesinleşmiş uyarma ve kınama cezalarına 60 gün içerisinde iptal davası açılabilmektedir. Kesinleşen cezanın personele tebliğ edilmesi ile dava açma süresi başlamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Uyarma ve kınama cezaları nedir?

Verilmiş her ceza disiplin cezası olarak karşımıza çıkmaktadır. Uyarma disiplin cezalarında kamu personelinin memuriyet hayatında ve gösterdiği hal ve hareketlerde daha dikkat etmesi gerektiği kamu personelinin kendisine yazılı olarak bildirilmektedir. Kınama cezalarında ise kamu personelinin gösterdiği davranış ve tutumlarında hatalı olduğu yazılı olarak tebliğ edilmektedir. 

Uyarma ve kınama cezaları kaç yıl sonra sicilden silinir?

Devlet memurluğundan men cezasından başka diğer bir disiplin cezasına çarptırılmış olan kamu personeli uyarma ve kınama cezasının uygulanmasından beş yıl, diğer cezaların uygulanmasından on yıl sonra kamu personeli atamasına yetkilendirilmiş amirlere başvuruda bulunarak, verilen cezanın özlük dosyasından silinmesini isteyebilmektedir. 

Uyarma ve kınama cezaları kaç gün içinde verilir?

Eklerin ve kararların amirlere ulaşmasından itibaren 30 gün içerisinde karar almak zorundadırlar.