Tam Yargı Davası

Tam yargı davası; idari işlem ya da eylemler neticesinde kişisel hakları ihlal edilenler tarafından idareye karşı açılan bir davadır. Bu davada amaç, maddi ve manevi zararının tazminidir. İdari yargı düzeninde yer alan sıralamada ikinci dava türü tam yargı davasıdır. Tam yargı davası, İYUK’de “İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel haklan doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan” dava olarak tanımlanır. Tam yargı davası tipik bir tazminat davası olarak ifade edilir. Özel hukukta yer alan tazminat davalarının idari davalarda karşılığı niteliğinde bir davadır. Tam yargı davası, idari işlemden kaynaklı iptal davası ile birlikte, iptal davası kesinleştikten sonra ve iptal davası hakkında yerel mahkeme karar aldıktan sonra olmak üzere 3 farklı açılabilir.

Tam Yargı Davası Nedir?

Tam yargı davası; idarenin bir işlem, eylem ya da eylemsizlik şeklindeki tutum ve davranışlar sebebi ile iptal davasından farklıdır. Bu davalar, sadece menfaati değil, sübjektif kişisel bir hakkı ihlal edilen, maddi ya da manevi zarar gören davacı, zararının tazmini ve hakkının iade isteminde bulunur.

Tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu, belli bir tutarda para alacağıdır. İdare tarafından bu para alacağı talep edilir. Bu tazminat talebi idarenin kusurlu ya da kusursuz eylem ve işlemlerinden doğan zararların tazminine yönelik olarak hukukta yer alır. İdarenin bir işlem nedeniyle uğranan zararın tazmini istendiği gibi, sağlık hizmetlerinin görülmesi sırasında da hizmet kusurlarından kaynaklanan zararların tazmini de istenebilir.

Tam yargı davalarında dikkat edilmesi gereken husus istenen tazminat miktarının tespit edilmesidir. Bu tespit davacı tarafından yapılmış olsa dahi mahkeme gerekli görmesi halinde bilirkişi ve keşif incelemesi ile gerçek tespit yapabilir. Manevi tazminatın tespitinde ise tarafların ekonomik ve sosyal durum dikkate alındığı gibi olayda gerçekleşen ölüm, yaralama, yıkım gibi durumlar da göz önünde bulundurulur.

Tam Yargı Davası Çeşitleri Nelerdir?

Tam yargı davaları kendi içinde farklı çeşitlere ayrılır. Bunlar;

Tazminat Davaları: İdarenin eylem ve işlemleri karşısında zarar yaşamış olan kişilerin bu zararın tazmin edilmesi için açacakları davadır. Ortaya çıkan zarar maddi ya da manevi olabilir. İdarenin tüm zararı tazmin etmesi gerekir. Tazminat davası, idarenin doğrudan mali sorumluluğuna dayanan tam yargı davasıdır.

Geri Alma Davaları: Haklı bir neden olmadan idarenin malvarlığına bir mal ya da para geçmişi halinde bunun tazmin edilmesi için açılacak olan davadır. Geri alma davası, istirdat davası olarak da anılır. Geri alma davaları, fazla ödenen vergi ya da idari para cezalarının iadesi amacı ile açılan davadır.

İdari Sözleşmeden Doğan Davalar: İdari sözleşmelerin geçerliliği ya da bu sözleşmelerin uygulanmasından kaynaklı doğan anlaşmazlıklar, tam yargı davası olarak değerlendirilir.

Vergi Davaları: Vergi davaları tam yargı davası olarak görülen davalardır. Vergi yükümlüsü verginin miktarına ya da esasına itiraz etmesi bu davanın en büyük sebebidir. Vergi davaları tam yargı ya da iptal davası olarak açılabildiği için ayrı bir dava türü değildir.

Tam Yargı Dava Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

Tam yargı davası dilekçesi hazırlarken bazı noktalara dikkat edilmesi gerekir. Bu noktalardan birinin dilekçede eksik olması halinde dilekçe ret ya da davanın açılmamış sayılmasına idare mahkemesi karar verebilir. Tam yargı davası dilekçesinde mutlaka bulunması gerekenler şu şekilde sıralanabilir.

• Davacının adı ve soyadı, imzası, TC kimlik numarası ve adresi.
• Davacı idare hukuku avukatı ile temsil ediliyorsa avukatın adı, soyadı, imzası ve adresi.
• Davalı kurum ve kurumun adresi.
• Davaya konu olan idari işlem ya da eylem ve bu eylemin tarihi.
• Davada talep edilen tazminat miktarı.
• Tüm deliller.
• Net bir şekilde talep sonucu.

Tam Yargı Davasında Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Tam yargı davalarında, İdari sözleşmeler sonucu doğan işlemler dışında kalan işlemlerde yetkili mahkemeler şu şekildedir.

• Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmet ya da idarenin herhangi bir eyleminden kaynaklı ortaya çıkmışsa, hizmetin yapıldığı yer,
• Diğer tüm durumlarda ise davacının ikametgahının bulunduğu yer idari mahkemesi yetkili olarak belirlenmiştir.
• İdari sözleşmelerden kaynaklanan tam yargı davalarında, idari sözleşmeyi yapan idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkeme yetkili tayin edilmiştir.

Tam Yargı Davasının Sonuçları Nelerdir?

Tam yargı davlarının sonuçları iki şekildedir. Bunlar;

Davanın Reddi

Mahkeme davanın esastan reddine karar verebilir. Bu durumda ya hak ihlali görülmemiş ya da idarenin sorumluluğunu gerektirecek koşullar sağlanmamıştır. Kesin hüküm niteliğinde verilmiş olan kararlar yalnız tarafları bağlar. Yargılama giderleri ve dava vekalet ücreti davacı tarafından ödenir. Dava usulden de reddedilebilir. Böyle bir durumda yasanın öngördüğü süre zarfında eksik hususlar giderilir. Sonrasında dava yeniden açılabilir.

Davanın Kabulü

Mahkeme tam yargı davasını kabul etmesiyle esasa ilişkin bir karar verebilir. Bu durumda davacının zarara uğradığı, idarenin eylem, işlem ya da sözleşmeleri ile ortaya çıkan zarar arasında illiyet bağı olduğu yargısına ulaşılır. Bu zarardan idarenin kusurlu ya da kusursuz şekilde sorumlu olduğu kesinleşmiş olur. Mahkeme kararı, zararın hangi yolla giderileceğini hükmeder. Genellikle maddi ya da manevi zararların giderilmesi tazminat ödenmesi yoluyla gerçekleşir. Mahkeme kararı sadece tarafları bağlayan bir karardır.

Sıkça Sorulan Sorular

Tam yargı davası ne demek?

İdari işlem ya da eylemlerden kaynaklı kişisel hakları ihlal edilmiş olan kişiler tarafından maddi ve manevi zararının tazmini amacıyla açılan dava, tam yargı davasıdır.

Tam yargı davasında idareye başvuru yapmak zorunlu mu?

Tam yargı davalarında eylemden kaynaklı bir işlem varsa, idareye başvuru şarttır. Aksi halde idari mercii tecavüzü kararı verebilir. Ancak, idari işlemden kaynaklı tam yargı davalarında idareye başvuru zorunluluğu bulunmaz.

Tam yargı davasında avukat şart mı?

Tam yargı davalarında işlemlerde birçok adım olduğu için bir uzmandan yardım almak çok önemlidir. Tam yargı davasında idare hukuku avukatı ile çalışmak yararlı olacaktır.