Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası

Türkiye’de yabancı uyruklu eş ile boşanma davası olması, Türk vatandaşları için daha avantajlı olur. Tanıma, tenfiz gibi prosedürlere bakılmaksızın, Türk mahkemelerinden alınacak bir karar ile eşler boşanma hakkına sahiptir. Taraflardan birinin yabancı uyruklu olması ile her iki tarafın da Türk vatandaşı olması konusunda herhangi bir ayrım yoktur. Yabancı uyruklu eşin kendisi ya da vekili Türkiye’de ise boşanma davası, Türk vatandaşının boşanma davası ile aynı şekilde ilerler.
Yabancı uyruklu eş ile boşanma süreci, dava türüne göre değişir. 2 tür boşanma davası açılabilir. Bunlar; anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davasıdır. Anlaşmalı boşanma davası, her iki tarafın da boşanma ile ilgili aynı fikirde olarak açtığı davadır. Bu davada taraflar boşanmaya ilişkin müşterek karar almıştır. Aynı zamanda müşterek çocuğun velayeti, nafaka gibi konularda anlaşma şartlarını da içerebilecek protokol düzenler ve mahkemeye sunarlar. Bu süreçte tarafların bir aile ve boşanma hukuku avukatı ile görüşmesi, süreci takip etmesi açısından önemlidir.
Anlaşmalı boşanmak isteyen çiftlerin her ikisinin de Türk vatandaşı olup olmamasının bu davada bir önemi yoktur. Çekişmeli boşanma davasında ise taraflardan birinin boşanmayı istememesi, ya da boşanmanın maddi ve manevi unsurlarında tarafların anlaşamamaları söz konusu olduğu için somut delillere dayanması kaydı ile mevzuatta düzenlenen özel boşanma nedenleri gerekçe gösterilerek boşanma davası açılabilir.
Boşanma Davasında Hangi Ülke Hukuk Hükümleri Uygulanır?
Hakim, boşanma davası dosyasında yabancılık unsuru gördüğünde Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu hükümlerine göre uygulanması gereken hukuku belirler. Uygulanacak hukuk ile ilgili karşımıza Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu’nun 14. maddesi çıkar. Bu madde kademeli bir sistem öngörür. Buna göre, boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri şu şekildedir.
Eşlerin müşterek millî hukuku uygulanır.
- Taraflar ayrı vatandaşlıkta ise, müşterek mutad mesken hukuku uygulanacaktır.
- Müşterek mutat mesken hukuku da bulunmuyorsa, Türk hukuku uygulanacaktır.
Bahsi geçen kademeli uygulama kuralları, boşanma sebepleri ve hükümlerine uygulanmasının yanı sıra, boşanmış eşler arasında olan nafaka talepleri de uygulanır. Aynı zamanda, boşanmada velâyetle ilgili sorunlar, bu kurallara göre çözülür. Boşanmada ileri sürülen geçici tedbir taleplerinde ise, Türk hukuku uygulanır.
Yabancı uyruklu eşlerin boşanmalarında uygulanacak hukuk, ilk olarak eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. Yabancı uyruklu eşle evlenen Türk vatandaşları için genellikle müşterek milli hukuk kuralları yoktur. Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu’ndaki düzenlemeler kapsamında eşlerin müşterek milli hukuku bulunmuyorsa, müşterek mutat mesken hukukuna bakılır. Bu da bulunmuyorsa son olarak Türk hukuku uygulanır.
Türk Medeni hukuku düzenlemeleri kapsamında hakim, yabancılık unsuru içeren bir uyuşmazlıkla karşılaştığında, hukuk uygulamalarını re’sen belirler. Aynı zamanda dava dilekçesinde ya da diğer aşamalarda tarafların ve taraf avukatlarının yol gösterici olması, davanın kısa sürede sonuçlanması açısından önemlidir. Aile ve boşanma hukuku avukatı danışmanlığı, dava sürecinde haklarınızı korumanız açısından büyük öneme sahiptir.
Türkiye’de Bulunmayan Yabancı Uyruklu Eş ile Boşanma Süreci
En çok karşılaşılan problemlerden biri de, yabancı eşin yurtdışına gitmesi ya da Türkiye’de olsa da adres kaydına ulaşılamamasıdır. Adresi bilinmeyen yabancı eşin öncelikle belli kurumlardan adresi araştırılır. Herhangi bir adrese ulaşılırsa, adreslere tebligat gönderilir. Kurumlardan da adresle ilgili herhangi bir dönüş alınamıyor ise “İlanen Tebligat” usulü ile tebligat çıkarılır. Tebligat usulüne göre ön inceleme duruşması, duruşma zaptı, karar ve kesinleşme ile alakalı tebligat gazeteye ilan verilmesi aracılığı ile gerçekleştirilir. Bu şekilde boşanma davası da sonuçlanabilir. Ancak, tebliğ hakkında bilinmesi gereken diğer bir konu ise normal tebligata oranla daha maliyetlidir.
Yabancı Uyruklu Eşle Ayrılmada Dava Ne Sürede Sonuçlanır?
Türk vatandaşı olan tarafların boşanma davasında olduğu gibi bir eşin yabancı olduğu boşanma davasında da, anlaşmalı boşanma davalarının süresi daha kısadır. Çekişmeli boşanma davaları, anlaşmalı boşanma davalarına göre daha uzun sürer. Yargılamadaki yabancılık unsuru nedeni ile ortaya çıkabilecek problemler, dava sürecini uzatabilir. İlanen tebliğ başvurusu yapılması gerekirse, her tebliğ ardından ortalama 1 ila 2 ay beklenmesi gerekir. Bu durumda boşanma davasının sonuçlanması daha da uzayabilir.
Yabancı Uyruklu Eşle Ayrılmada Yetkili ve Görevli Mahkeme
Yabancı uyruklu bir eşle olan evliliği sona erdirmek için açacağınız dava, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu’nda düzenlenmiştir. Konunun düzenlendiği Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu’nun 40. maddesi şu şekildedir:
“Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.”
Maddede atıf yapıldığı üzere iç hukukumuzda boşanma davasındaki yetkili mahkeme ise, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi yetkilidir. Ancak yabancı uyruklu eşle evlenmelerde sık sık karşılaşıldığı üzere, eşler çoğunlukla yurt dışında yaşamaktadırlar. Böyle bir durumda TMK madde 168’e bakılarak yetkili mahkeme belirlenememektedir. Konu ile ilgili MÖHUK 41. Maddesindeki düzenlemeye göre, Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davalar, yabancı ülke mahkemelerinde açılmaz ya da açılamıyor ise yetkili mahkeme şu şekildedir.
Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkeme.
Bulunmaması durumunda, ilgilinin sâkin olduğu yer mahkemesi.
Türkiye’de sâkin değilse, Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesi.
O da mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinde açılır.
Türkiye’de yetkili bir mahkeme bulunmadığı ve yabancı ülkede dava açılmaması halinde Ankara, İstanbul ya da İzmir mahkemelerinden biride dava açılabilir. Genellikle yabancı eşle evliliklerde yurtdışında yaşanırsa, eşlerden birinin Türkiye’de sakin olduğu yer ya da son yerleşim yeri mahkemesi bulunmaz.
Sıkça Sorulan Sorular
Yabancı uyruklu kişiler Türkiye’de nasıl boşanır?
Boşanma davasında taraflardan birinin yabancı uyruklu olması durumunda yabancı uyruklu eş kendisi ya da vekili aracılığıyla Türkiye’de boşanma davası açarak boşanabilir.
Yabancı uyruklu eş nafaka alabilir mi?
Nafaka kararı, kişinin uyruğundan bağımsızdır. Sadece eşlerin kusuruna bağlı olarak nafakaya hükmedilir.
Yabancı uyruklu eşten boşanmada avukat şart mı?
Yabancı uyruklu eşten boşanma davalarında bir aile ve boşanma hukuku avukatı danışmanlığı ile yürütülmesinde fayda vardır.