Müşteki Nedir?
Müşteki bilinen adı ile şikayetçi, suç oluşturan eylemden zarar gören ya da mağdur olan kişiyi tanımlayan sıfattır. Müştekiye şikâyet hakkı, zamanaşımı süreleri içerisinde suçun ve failin öğrenildiği andan itibaren 6 ay olarak verilmiştir.
Müştekinin şikâyet hakkını; polis, jandarma ya da savcılığa beyan dışında savcılığa ya da mahkemeye yazılı beyanda bulunmak suretiyle de kullanılabilir. Şikâyet hakkı gerçek kişilere ve tüzel kişilere tanınmıştır. Şikayet hakkını kullanan kişiye müşteki adı verilir.
Müşteki Ne Demek?
Müşteki, TDK’ya göre “yakınan, sızlanan, şikâyetçi” anlamına gelir. Müşteki kelimesi hem genel hukuk kavramları içinde hem de günlük yaşamda yer alıyor. Türk Ceza Kanunu’na göre belirlenen suçlar kapsamında, bu suçlardan zarar gören ya da mağdur olan kişiye müşteki adı verilir. Müşteki sıfatı ile ilgili kanunlarda bir tanıma yer verilmemiştir. Müşteki; diğer bir tabir ile şikâyetçi, bir suçtan zarar gören ya da mağduriyet yaşayan ve bu nedenle Cumhuriyet Savcılığına ya da ilgili kuruma başvurarak şikâyet hakkını kullanan kişidir. Soruşturma aşaması sonrası kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından müştekiye davaya müdahil olma talebinin bulunup bulunmadığı sorulduktan sonra müşteki, davaya katılma talebinin bulunduğunu beyan etmesi durumunda müdahil sıfatını alır.
Müştekiye karşı birden fazla kişi tarafından tek bir suç işlenebilir. Aynı zamanda bir kişi tarafından birden fazla suçun işlenmesi de söz konusudur. Müşteki şikâyet hakkından yararlanırken, suçun işlenmesinde rolünün varlığına inandığı tüm kişiler hakkında şikâyetçi konumunda yer alır. Şikâyet hakkının konusu suç vasfı taşıyan eylemler olması sebebi ile bu şekilde konumlanır.
Müşteki tarafından suçu işleyen kişilerden bazıları şikâyete tabi tutulup bazılarının tutulmaması, söz konusu değildir. Müştekiye karşı bir kişi tarafından birden fazla suç işlenmesi halinde her bir suç için ayrı ayrı suç duyurusunda bulunulabilir. Aynı zamanda tek bir suç duyurusuyla da şikâyetçi olunması mümkündür.
Müşteki Sanık Ne Anlama Gelir?
Müşteki şüpheli, savcılığın yürüttüğü soruşturma kapsamında suçtan zarar gören ya da mağdur olup şikâyet hakkını kullanan ve suç isnadı altında bulunan kişidir. Müşteki sanık, kovuşturma sürecinde değerlendirilen bir dosyada katılma talebinde bulunmayan yani müdahil sıfatı olmayan kişidir. Aynı kişinin davaya katılma talebinin bulunması durumunda sıfatı sanık olarak değişir.
Mağdur şüpheli, savcılığın yürüttüğü soruşturma aşamasında suçtan zarar gören ya da mağdur olup şikâyet hakkını kullanmayan ve aynı dosya kapsamında hakkında şikâyetçi olunan kişidir. Aynı olay kapsamında suçtan zarar gören ve mağdur olan kişi hakkında suç isnadında bulunulması ile söz konusu kişi soruşturma aşamasında mağdur, kovuşturma aşamasında ise “mağdur sanık” sıfatı ile değerlendirilir.
Müştekinin Başka Hangi Sıfatlara Sahiptir?
Suç oluşturan eylemden zarar gören ya da mağdur olan kişi müşteki olup bir diğer sıfatı şikâyetçidir. Soruşturma aşamasında şikâyette bulunan müştekinin suça konu olan eylemden dolayı mağdur olması halinde, suç isnadı altında bulunması durumu söz konusu ise soruşturma sürecinde “müşteki şüpheli” olacaktır. Kovuşturma aşamasında ise müşteki davaya katılma talebinde bulunuluyorsa müdahil sıfatı alır.
Müşteki, şikâyette bulunmamış ya da şikâyetinden vazgeçmişse, davaya katılma talebi bulunmuyor ve suç olarak değerlendirilen olay sebebi ile mağdur sıfatında olup, suç isnadı altında ise müşteki sanık sıfatını alır. Bu durumda davaya katılma talebinde bulunuyorsa “katılan sanık” ya da diğer bir ifade ile “müdahil sanık” sıfatı ile değerlendirilir.
Müştekinin Şikâyet Süresi Nasıl Belirlenir?
Suçun işlenmesinden sonra geçen süre zarfında devlet tarafından sahip olunan dava açma ya da dava sonucunda verilmiş olan cezayı infaz etme ya da müsadere uygulama yetkilerinin sona ermesi zamanaşımıdır. Müşteki için zamanaşımı kanunlarda üç şekilde düzenlenmiştir.
- Dava zamanaşımı
- Ceza zamanaşımı
- Müsadere zamanaşımı
Müşteki bir suçtan zarar gören ya da mağdur olandır. Bu nedenle Cumhuriyet Savcılığına başvurarak şikâyet hakkını kullanabilir. Şikâyet hakkı devredilemez. Kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olarak kabul görür. Şikâyet hakkı, gerçek ve tüzel kişilere tanınmış bir haktır. Tüzel kişiler tarafından yetkili organlar aracılığı ile kullanılır. Şikâyet hakkı ile Cumhuriyet Savcılığına başvuru yapılır.
Müşteki Yani Şikayetçi Şikâyet Hakkını Nasıl Kullanabilir?
Müşteki, suç ya da faili öğrenmesini takiben 6 ay içerisinde kolluk ya da Cumhuriyet Savcılığına başvuruda bulunarak şikâyet hakkını kullanabilir. Bu durum şikâyete tabi suçlar kapsamında kabul görür. Şikâyete tabi olmayan suçlarda ise ilgili birimin suçtan haberdar olması yeterli görülür.
Müşteki ve Davacı Arasındaki Fark Nedir?
Müşteki, suçtan zarar gören yani haksız bir eyleme uğrayan kişiye verilen sıfattır. Davacı ise bir hak kaybına uğraması halinde hak arayan kişiye verilen sıfattır. Müşteki ceza yargılaması içinde yer alır. Davacı ise hukuk yargılamalarında yer alır. Davacı tanım itibari ile müştekiye göre çok daha kapsamlıdır. Davacı, bir hak talep eden kişidir. Müşteki ise uğradığı haksız eylemin faillerinin cezalandırılmasını talep eden kişidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Bir davada müşteki ne anlama gelir?
Müşteki, mağdur olan kişiye verilen sıfattır. Bir suçun işlenmesine karşın tehdit altında olan, haksız bir eyleme maruz kalmış olan ve zarar gören kişiye hukuken müşteki adı verilir.
Müşteki sanık olabilir mi?
Müşteki sanık, kovuşturma aşamasında kullanılan hukuki sıfatlardan biridir. Bir kimse bir suça maruz kalmış olması ve bir suç isnadı altında olması halinde müşteki sanık sıfatı alır.
Müşteki avukat tutmak zorunda mıdır?
Ceza yargılamaları, alanında uzman avukata ihtiyaç duyulan süreçlerden oluşur. Ceza avukatı, ceza yargılamalarında “kişilerin hürriyeti” hakkında davaya dahil olur. Herhangi bir ceza yargılaması ile karşı karşıya kalmanız halinde bir ceza avukatı ile iletişime geçerek hukuki destek alabilirsiniz.
