Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir? – CMK 231 Güncel 2025

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231. maddesi kapsamında düzenlenen bir hukuki kurumdur. HAGB, sanığa verilen cezanın belirli bir denetim süresine tabi kılınarak sonuç doğurmamasını sağlar. Bu denetim süresi içinde sanığın kasten bir suç işlememesi ve kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. HAGB kararı, bir anlamda sanığa ikinci bir şans verilmesini sağlar ve yükümlülükler yerine getirildiğinde davanın düşmesine yol açar.

Sanık hakkında HAGB kararı alındığında, hükmolunan cezanın sonuçları ertelenir ve denetim süresi başlar. Bu süre, sanık 18 yaşından büyükse 5 yıl, küçükse 3 yıl olarak belirlenmiştir. Sanığın denetim süresi içinde suç işlememesi, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesi gerekir; aksi takdirde geri bırakılan hüküm açıklanır ve HAGB kararı iptal edilir.

HAGB Şartları Nelerdir?

HAGB kararı, sanığa ikinci bir şans tanıyan ve topluma kazandırmayı amaçlayan bir uygulamadır. Bu nedenle, HAGB kararının alınabilmesi için hem suça dair hem de sanığa dair belirli koşulların birlikte sağlanması gerekmektedir. Hâkim, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını vermeden önce, sanığın ve işlenen suçun koşullarını detaylı bir şekilde değerlendirir.

Suça Dair Şartlar

HAGB kararı verilirken, işlenen suça dair bazı şartlara bakılır. Özel kanunlar kapsamında düzenlenen bazı suçlar, HAGB kararının kapsamı dışında tutulmuştur. Bu tür suçlar arasında karşılıksız çek keşide edilmesi, imar kirliliğine sebep olma, disiplin suçları ve inkılap kanunlarında yer verilen suçlar yer almaktadır. Ayrıca, disiplin ve tazyik hapsi gerektiren fiiller de HAGB kapsamında değerlendirilemez.

HAGB kararının uygulanabilmesi için, sanığa dair şartların yanı sıra işlenen suçun da bu kapsamda olmaması gerekir. Her iki şart birlikte sağlanmadığında, HAGB kararı alınamaz.

Sanığa Dair Şartlar

Sanığın daha önce kasıtlı bir suç nedeniyle mahkum edilmemiş olması, HAGB kararı için aranan önemli şartlardan biridir. Eğer sanık geçmişte mahkumiyet almışsa, bu mahkumiyetin sicilinden silinmiş olması gereklidir. Bunun yanı sıra, sanık kasıtlı bir suç işlemişse ve mahkumiyetinin üzerinden yeterli süre geçmişse, HAGB kararı uygulanabilir.

Kamu veya mağdur, işlenen suç nedeniyle bir zarara uğramışsa, bu zararın sanık tarafından tazmin edilmesi zorunludur. Sanığın, kamuya ya da mağdura verdiği maddi zararın giderilmesi, mahkemenin HAGB kararı vermesi için gerekli bir koşuldur. Ancak bu koşul manevi zararlar için geçerli değildir.

Mahkeme, sanığın tutum ve davranışlarını olumlu değerlendirmeli ve sanığın bir daha suç işlemeyeceğine dair kanaat getirmelidir. Sanık, HAGB kararını kabul etmelidir; aksi takdirde bu karar geçerlilik kazanmaz.

Suç Nedeniyle Oluşan Maddi Zararın Tazmini

HAGB kararı verilmesi için, suç sebebiyle oluşan maddi zararların tazmin edilmesi gereklidir. Uğranılan bu zarar, aynen iade veya tazmin yoluyla giderilmelidir. Zararın belirlenmesi sırasında bilirkişi incelemesine başvurulabilir ve ceza mahkemesi, zararı yaklaşık olarak tespit eder.

Eğer zarar kısmen giderilmişse, mağdurun rızası aranır. Mağdurun rızası olmadan HAGB kararı verilemez. Bu durumda, hem kamuya hem de bireylere verilen zararın tamamen veya kısmen tazmin edilmesi, HAGB’nin uygulanmasının temel şartlarından biridir.

HAGB Kararını Sanığın Kabulü

HAGB kararının uygulanabilmesi için sanığın bu kararı kabul etmesi gerekir. Eğer sanık HAGB’yi kabul etmezse, bu karar geçerlilik kazanmaz. HAGB, sanığa ikinci bir şans tanıdığı için, sanığın kararı onaylaması ve mahkemeyle iş birliği içinde olması önemlidir. Sanığın bu süreçte olumlu tutum ve davranışlar sergilemesi, mahkemenin sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı vermesinde etkili olacaktır.

HAGB Kararı ve Denetim Süresi

HAGB kararı alındığında, sanık 5 yıl süreyle denetim altında tutulur. Bu süre 18 yaşından küçük sanıklar için 3 yıldır. Denetim süresi içinde, sanığın kasıtlı olarak suç işlememesi ve belirlenen yükümlülüklere uyması zorunludur. Aksi halde, HAGB kararı bozulur ve mahkeme, geri bırakılan cezayı açıklar. Sanık bu süre boyunca suç işlemekten kaçınır ve yükümlülüklerini yerine getirirse, hükmün ortadan kalkması ve davanın düşmesi sağlanır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), belirli suçlar için sanığa verilen hükmün açıklanmasını erteleyen bir karardır. CMK 231 kapsamında, sanığın suçu tekrar işlemeyeceğine dair bir güvence verilmesi durumunda, hüküm açıklanmayarak belirli bir denetim süresi belirlenir. Bu süre içinde sanık başka bir suç işlemezse, hüküm açıklanmaz ve sabıka kaydında yer almaz. Bu süreçte bir ceza avukatı, sanığın haklarını korumak ve HAGB kararı almasını sağlamak için en etkili savunmayı yapar.

Ceza avukatı, HAGB kararının gerekliliklerini ve denetim sürecini müvekkili için detaylı bir şekilde açıklar. HAGB kararı, özellikle ilk kez suç işlemiş ve toplum içinde yeniden uyum sağlayabileceği düşünülen kişiler için bir fırsat olarak görülmektedir. Bu durumda bir ceza avukatı, müvekkilinin bu haktan yararlanabilmesi için dava sürecinde gerekli tüm yasal başvuruları yapar ve haklarını korur.

HAGB Kararı Verilemeyen Suçlar

HAGB kararı, bazı özel suçlar için uygulanamaz. Bu suçlar arasında şunlar yer alır:

• Disiplin Mahkemeleri Kanunu kapsamındaki disiplin suçları
• İmar kirliliğine neden olan suçlar
• Karşılıksız çek keşide etme suçu
• İnkılap kanunlarına aykırı suçlar
• Disiplin ve tazyik hapsi gerektiren fiiller

Bu suçlar, HAGB kararı kapsamı dışında bırakıldığından, işlenmeleri halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.

HAGB Kararı ve Hapis Cezası

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilirken, hapis cezasının süresi büyük önem taşır. Sanığa hükmedilen ceza 2 yıl veya daha az bir süreyi kapsıyorsa, HAGB kararı verilebilir. Bu süre, 18 yaşından küçük sanıklar için de geçerlidir. HAGB kararı verilirken, suçun niteliğine bakılmaksızın hareket edilir. Mahkeme, sanığın suçun tekrarını önlemek için gerekli tutum ve davranışları sergileyeceğine kanaat getirmelidir.

HAGB Kararı İtiraz Hakkı

Sanığın HAGB kararına itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu itiraz, kararın sanığa okunmasının ardından ya da tebligat yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır. İtiraz, öncelikle kararı veren mahkemeye sunulan bir dilekçe ile başlar. Mahkeme, bu dilekçeyi inceledikten sonra, uygun bulmazsa itirazı incelemek üzere yetkili Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderir.